دعوت از خانواده های شهدای اهل محل و تکریم و تقدیر آنها و همچنین بهره گیری از صوت دلنشین قاریان قرآن برای ادعیه می تواند برنامه مناسبی باشد. البته بهتر است قرائت قران و دعای کمیل طولانی نشود زیرا باید شادی و نشاط متناسب با آغاز سال در مسجد حفظ شود.
سنت آغاز سال نو از اماکن متبرکه و مقدسه از دیرباز نزد ایرانیان پسندیده بوده است. پس از انقلاب اسلامی نیز که مساجد به عنوان پایگاه اصلی اجتماعی و مذهبی مورد توجه مردم قرار گرفت، سنت آغاز سال نو از مسجد به تدریج رواج پیدا کرد، بطوریکه برای کسانی که امکان حضور در بقعه متبرکه بزرگان دین را ندارند مساجد در کنار مزار شهدا بهترین مکان برای برگزاری مراسم آغاز سال نو بوده است. برای سال آینده نیز با توجه به جلوه ویژه ای که به خاطر مقارنت با ایام شهادت حضرت فاطمه(س) پیدا کرده مساجد می توانند نقش اصلی را در برگزاری مراسمی متناسب با شان یک نوروز فاطمی ایفا کنند. مرکز رسیدگی به امور مساجد نیز بنابر حوزه ماموریتی خود از سال گذشته طرحی را در راستای مهیا نمودن بستر لازم برای حضور مردم در مساجد در زمان سال تحویل کلید زده است.
در همین خصوص به گفتگو با حجت الاسلام و المسمین آقایی، معاون فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد نشستیم تا از چند و چون طرح «سال نو را از مسجد آغاز کنیم» و فلسفه این طرح بیشتر مطلع شویم.
در روایات و آموزه های دینی چه تلقی از آیین نوروز وجود دارد؟
آیین نوروز در بسیاری از شهرها در گذشته به همین شکل برگزار شده است زیرا آیین نوروز یا نیروز همانطور که ما در روایات هم داریم بازمانده از آیین های مربوط به ایران پیش از اسلام است. با ورود اسلام به ایران برخی از خرافه هایی که در اطراف این آیین بود، حذف شد. در واقع اصل این آیین توسط دین اسلام به رسمیت شناخته است و در روایات نام «یوم النیروز» ذکر شده است.
علاوه بر این در روایات آمده که در این روز غیر از تحول طبیعت اتفاقات دیگر انسانی و تربیتی نیز رخ داده است. پیروزی حضرت ابراهیم(ع) بر نمرود و سرد شدن آتش بر آن حضرت و واقعه غدیر در سال دهم هجری هم در روز اول فروردین اتفاق افتاده است. علاوه بر این در برخی روایات آمده است که حضرت مهدی(ع) هم در اولین روز سال که جمعه باشد ظهور می کنند.
روایتی هم از حضرت امام صادق(ع) درباره نوروز بیان شده که حضرت بر این آیین صحه گذاشته اند. البته برخی در صحت آن تشکیک کرده اند اما در کتاب مفاتیح الحیات نوشته آیت الله جوادی آملی در بحث آداب نوروز با اشاره به اینکه این سنت مطلوب و ممدوح است از باب تسامح در ادله و سند، این روایت پذیرفته شده است.
در چند سال اخیر حضور مردم در اماکن مذهبی و مساجد رونق بیشتری یافته نظر شما درباره این سنت چیست؟
این آیین برای مسلمانان شکل دیگری گرفته است بطوریکه مردم در زمان سال تحویل در اماکن مقدسه حضور پیدا می کنند و ادعیه مرتبط را قرائت می کنند.
تا جایی که بنده به خاطر دارم در دوران پیش از انقلاب اسلامی مراسم سال تحویل در مساجد برگزار نمی گردیده است هر چند مردم در اماکن مذهبی مانند حرم امام رضا(ع) و حرم حضرت معصومه(س) و امامزاده ها حضور پیدا می کردند. اما پس از انقلاب اسلامی و به خصوص در دوران دفاع مقدس حضور مردم به همراه خانواده های شهدا در مساجد و گلزارهای شهدا کاملا مرسوم شده است.
با این توضیحات طرح «آغاز سال نو از مسجد» در راستای همین رسم پسندیده است؟
طرح آغاز سال نو از مساجد یک ابداع و یا طرح جدید نیست بلکه به منظور هم آوا و هماهنگ کردن مساجد با مردم در جهت بیشتر بهره بردن از این مراسم مطرح شده است؛ چراکه بسیار نیکوست در زمانی که طبیعت در حال پوست اندازی و تجدید حیات است انسان نیز در بهترین حالت و در بهترین مکان باشد. طبیعتا بهترین مکان نیز به طور فطری یا مسجد است و یا اماکن مقدسه. البته خانوداه هم کانون مقدسی است اما مسجد از این جهت رجحان دارد که برای کسانی که نمی توانند در کربلا یا مشهد یا قم حضور یابند مساجد برای همگان در دسترس است.
اگر ما بتوانیم این طرح را به عنوان یک سنت حسنه جا بیندازیم گام بلندی برداشته ایم. بنابراین به تناسب زمان سال تحویل و با توجه به مناسبت ها مانند شب جمعه و ایام فاطمیه که امسال با نوروز مقارن شده است، می توان پیشنهاد داد که برنامه های خاصی اجرا شود برای مثال پیشنهاد می شود دعای کمیل خوانده شود و سوره دهر که در شان حضرت فاطمه(س) نازل شده در این مراسم به صورت ترتیل و یا همخوانی تلاوت شود.
در مورد شعار «سال نو را از مسجد آغاز کنیم» چه نکته ای قابل ذکر است؟
آغاز سال نو از مسجد در واقع مصداق بارز ضرب المثل «سالی که نکوست از بهارش پیداست» است. و همانطور که شما اشاره کردید همه این ملاحظات باعث شد که ما این طرح را از سال گذشته و در دویست مسجد آغاز کنیم و امسال نیز با توجه به اینکه زمان سال تحویل به زمان اقامه نماز مغرب و عشا نزدیک است این شعار را اعلام کردیم تا ائمه جماعات با همراهی هیئات امنا، کانون های فرهنگی و بسیج و برنامه های مناسبی را طرح ریزی نمایند.
توقع شما از ائمه جماعات در برگزاری مراسم سال نو در مسجد چیست؟
آیین نامه ای با عنوان شورای فرهنگی مسجد ابلاغ شده است که بنابر آن امام جماعت با بهره گیری از توان فعالان فرهنگی مسجد می تواند برنامه های فرهنگی را پیش ببرد. امام جماعت در این شورا به عنوان مدیر است و مسئول پایگاه بسیج، مسئول واحد خواهران، نماینده هیئت امنا، مسئول کانون فرهنگی مسجد و یک خانم و آقا از نمازگزاران فرهیخته و فرهنگی نیز دیگر اعضا هستند و مجموعا این شورا را تشکیل می دهند.
بنابراین توضیحات انتظار می رود که مراسم آغاز سال نو، به عنوان اولین برنامه پس از ابلاغ این آیین نامه با تشکیل شورای فرهنگی مسجد به بهترین شکل انجام شود و با اطلاع رسانی و هماهنگی با نهادهای محلی مانند شهرداری زمینه مناسبی برای یک مراسم با شکوه فراهم شود. البته امسال با توجه به مقارنت با ایام فاطمیه شاید چراغانی ممکن نشود اما نوسازی، نماسازی و و زیباسازی ظاهر مسجد باید به بهترین شکل انجام گیرد.
مرکز امور مساجد چه برنامه های پیشنهادی را برای این مراسم در نظر گرفته است؟
دعوت از خانواده های شهدای اهل محل و تکریم و تقدیر از آنها و همچنین بهره گیری از صوت دلنشین قاریان قرآن برای ادعیه می تواند برنامه مناسبی باشد. البته بهتر است قرائت قران و دعای کمیل طولانی نشود زیرا باید شادی و نشاط متناسب با آغاز سال در مسجد حفظ شود. همچنین با توجه به اینکه بیست و نهم اسفند سالروز پیروزی عملیات فتح المبین است می توان از جانبازان، آزادگان و به خصوص شهدای این عملیات تقدیر و تکریم کرد.
در فاصله بین نماز و زمان سال تحویل نیز می توان مداحان خوش ذوق را به کار گرفت تا بدون مرثیه سرایی در مدح و منقبت حضرت فاطمه(س) چند کلامی گفته شود. با عیدی دادن و اهدای جوایز و گل به نمازگزاران و بویژه کودکان و نوجوانان نیز می توان جلوه نشاط و شادی نوروز را افزون کرد.
البته مرکز امور مساجد در نظر دارد به برنامه های ابتکاری مساجد که در گزارش های ارسال شده تا 25 فروردین به ما می رسد، هدایایی به مساجد تقدیم کند.