به اتاق حاج آقا که می‌رسیم، چند ساعتی است که مشغول مطالعه است برای تفسیر قرآن بعد از نماز. در پاسخ عذرخواهی ما از دیر کردن با لبخند می‌گوید: «داشتم مطالعه می‌کردم. اتفاقاً چه خوب شد که دیر آمدید!».
به گزارش پرتال مرکز رسیدگی به امور مساجد(محراب) به نقل از ماهنامه مسجد، حجت الاسلام و المسلمین جواد صادق‌زاده، امام جماعت مسجد جامع نارمک متولد سال 1330 است. ایشان تحصیلات حوزوی را در کاشان از سال 1346 آغاز کرد و در قم ادامه داد. ایشان در سال 60 از طرف امام، امام جماعت مسجدی در رباط کریم شد. بعد از آن مسوؤلیت‌های مهم زیادی را بر عهده گرفت؛ قائم مقام در امور مساجد، مسئول فرهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر و مسئول ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر. حاج آقا صادق‌زاده سیزده سال است که امام جماعت مسجد جامع نارمک است و به تازگی رئیس مرکز فعالیت‌های دینی شهرداری تهران شده است.
به اتاق حاج آقا که می‌رسیم، چند ساعتی است که سخت مشغول مطالعه است برای تفسیر قرآن بعد از نماز. در پاسخ عذرخواهی ما از دیر کردن با لبخند می‌گوید: «داشتم مطالعه می‌کردم. اتفاقاً چه خوب شد که دیر آمدید!». به سرعت مشغول پذیرایی از ما می‌شود. وقتی سیزده سال پیش حاج آقا صادق‌زاده به این مسجد آمد، جمعیت نمازگزاران مسجد زیاد نبود و از نظر مالی اوضاع درستی نداشت.
ایده جالب
حاج اقا صادق‌زاده برای سامان دادن به امور مسجد، ایده جالبی را اجرا کرده‌اند. برای انجام امور مسجد سیزده نفر نیروی پرسنلی ثابت استخدام کرد و به آنها حقوق مکفی می‌دهد: «ما اینجا سیزده پرسنل داریم که حقوق می‌گیرند. شب عید هفده میلیون حقوق و عیدی و پاداش دادیم. سال اول که آمدم هیچ پولی نداشتیم و برای پرداخت مخارجمان از اوقاف دو میلیون پول گرفتیم. خادم‌ها می‌گفتند که بیشتر اوقات حقوقمان عقب می‌افتاد و می‌گفتند صبر کنید تا شب جمعه از مردم پول جمع کنیم و حقوقتان را بدهیم. شب‌ها حداکثر نصف مسجد پر می‌شد؛ اما حالا ما شب‌ها جا کم می‌آوریم و گاهی حیاط مسجد هم پر می‌شود. غیر از امام جماعتی که صبح‌ها نماز را اقامه می‌کند. دو روحانی در مسجد به کار گرفته‌ایم که یکی مدیر فرهنگی مسجد است و در دو بخش خواهران و برادران بسیار فعال است».
مسجد همیشه باز است
مسجد جامع نارمک هر روز از نیم ساعت قبل از نماز صبح باز است تا چند ساعت بعد از نماز مغرب و عشا. حاج آقا دلیل این موفقیت را استخدام یک مدیر داخلی می‌داند: «ما در مسجد مدیر داخلی داریم. مردم به او مراجعه می‌کنند برای مراسمات ، ختم و. . . . همیشه در مسجد حضور دارند و به مراجعات مردم پاسخ می‌دهند. برای همین است که حتی وسط هفته هشتصد نفر نمازگزار داریم و شب‌ها بالای هزار نفر. تمام 1200 متر فضای مسجد پر می‌شود».
هر شب برنامه داریم
چرا مسجد این‌قدر شلوغ است؟حاج آقا صادق‌زاده در پاسخ به این پرسش ما می‌گوید: «چون مسجد ما علاوه بر اینکه کارکنان خوبی در مدیریت و امور فرهنگی و. . . دارد و همیشه از صبح تا شب باز است، هر شب برنامه دارد. شنبه‌ها و چهارشنبه‌ها تفسیر داریم که خودم می‌گویم. جمعیت نمازگزاران که تمام فضای مسجد را پر کرده‌اند، برای گوش دادن به تفسیر می‌نشینند. چند سال است که تفسیر را داریم و من برای هر جلسه‌اش، ساعت‌ها مطالعه می‌کنم. برای همین از بار بحث کم نشده است و حاضران در مجلس هم همچنان حضور پیدا می‌کنند. جمعه شب‌ها زیارت آل یاسین، شب‌های جمعه دعای کمیل، سه‌شنبه‌ها دعای توسل و دو شنبه‌ها جامع کبیره داریم. سخنرانان بسیار خوبی هم دعوت می‌کنیم».
عوامل موفقیت یک امام جماعت
حاج آقا مسئولیت رسیدگی به امور کلیه مساجد استان تهران را داشته و کوهی از تجربه است. خودش عنوان می‌کند که با داشتن چنین مسئولیتی دیگر اداره امور یک مسجد برایم کار بسیار آسانی است. از حاج آقا می‌خواهیم که به صورت موردی عوامل موفقیت یک امام جماعت را برای ما بگوید:
1. نظم
امام جماعت باید بسیار منظم باشد. من در این سیزده سالی که در این مسجد امام جماعت بوده‌ام، یک‌بار نشده که سر نماز حاضر نشوم. اگر نتوانستم بیایم از قبل به مسئول امور فرهنگی مسجد، حاج آقا غلامی خبر داده‌ام تا روحانی دیگری نماز را اقامه کند. هیچ وقت نشده که نمازگزار بیاید و امام در مسجد نباشد و برگردد یا مجبور شود نماز را فرادا بخواند یا یک فرد غیر روحانی پیش نماز شود.
دوم اینکه در این سیزده سال سیزده شب تأخیر نداشته‌ام؛ وقت می‌گذارم برای مسجد و نماز. هر روز یک ساعت و نیم الی دو ساعت پیش از نماز به مسجد می‌آیم و مطالعه می‌کنم. هر کس کاری با امام جماعت داشته باشد من پاسخگو هستم. دو ساعت هم بعد از نماز در مسجد حضور دارم و سؤالات و درخواست‌های مردم را پاسخ می‌دهم. علاوه بر اینها همیشه نماز در نیم‌ساعت خوانده می‌شود. نمازگزار می‌تواند محاسبه و برنامه‌ریزی داشته باشد.
سوم اینکه برنامه داریم. تفسیر قرآن و حدیث و. . . داریم؛ فقط نماز نیست. مردمی که دنبال آموختن هستند از همه‌جا خود را به مسجد می‌رسانند. از علما و سخنرانان قوی و قدر و فاضل برای سخنرانی دعوت می‌کنیم؛ مثلاً آیت الله دزفولی، آقای مؤمنی از قم آمدند و ده شب اینجا منبر رفتند. آقای عالی که به اینجا برای سخنرانی آمدند گفتند: «این جمعیت مال یک مسجد نیست، مال نماز جمعه است. این جمعیت در هیچ مسجدی دیده نمی‌شود». این برنامه‌های ما سلیقه مردم را بالا برده است و اگر سخنران متوسط دعوت کنیم مردم شکایت می‌کنند.
2. برنامه‌ریزی دقیق برای نماز
زمان نماز باید دقیقاً مشخص باشد؛ نه اینکه یکشب ده دقیقه باشد و یک شب بیست دقیقه. شخصاً دیده‌ام که در مسجد‌ها برنامه و زمانبندی مشخصی برای نماز وجود ندارد. مدتی طول می‌کشد نماز شروع شود و مدتی که دقیقاً معلوم نیست چقدر است طول می‌کشد تا نماز دوم شروع شود. گاهی نماز غفیله خوانده می‌شود و یا اینکه بین نماز سخنرانی می‌کنند. باید زمان شروع نماز و همین‌طور زمانی که هر نمازی طول می‌کشد، مشخص باشد. باید این زمان همیشگی باشد و تغییر نکند تا نمازگزار از کار و برنامه‌های دیگرش بازنماند و از مسجد فراری نشود.
3. عالم بودن
امروز نمی‌توان بدون علم و مطالعه امام جماعت خوبی بود. اگر امام جماعت از فضل تهی باشد، چه چیزی می‌تواند به نمازگزاری که ساعتی از عمرش را در اختیار او گذاشته بدهد؟ امام جماعت باید بتواند به مخاطب مطلب خوب و باارزش بدهد؛ باید بتواند یک آیه و حدیث تفسیر کند؛ باید بتواند به شبهات پاسخ دهد؛ باید مبانی را بداند و مسلط باشد؛ باید آیه و حدیث بداند و به سؤالات و شبهات مردم جواب درست بدهد.
4. قرائت
امام جماعت باید صوت و قرائت خوب و درستی داشته باشد. من درمورد آقایانی که برای اقامه نماز دعوت می‌کنم حتماً صوت و قرائت را در نظر می‌گیرم.
5. ارتباط‌گیری و مخاطب‌شناسی
ارتباط خوب با مردم برقرار کردن خیلی مهم است. باید در شادی‌ها، غم‌ها و مشکلات مردم شرکت کرد. ما هم در عروسی‌ها و مجالس جشن و شادی مردم شرکت می‌کنیم، هم در سوگ آنها تخفیف ویژه به خانواده عزادار برای برگزاری مجلس ختم می‌دهیم. با اینکه نیاز مالی ندارم در مجلس ختم خودم سخنرانی می‌کنم و با عزاداران همدردی می‌کنم. همین چند شب پیش به عیادت یکی از اهالی محل رفتم که بیست نفر من را همراهی می‌کردند. این کار باعث دلگرمی بیمار و احیای سنت عیادت از بیماران و باعث جذب بیشتر مردم به مسجد می‌شود.
6. زمان‌شناسی
امام جماعتی که دغدغه مردم و مسئولیتی که بر عهده دارد را داشته باشد، همیشه متوجه مقتضیات زمانی که در آن قرار دارد هست و بر اساس نیاز زمان و مردم مسجدش برنامه‌ریزی می‌کند.
جوانان و مسجد
نیروی اجرایی مسجد جامع نارمک جوانان علاقه‌مند محل هستند. چطور این جوانان در مسجد این‌قدر موفق عمل می‌کنند؟
من خودم ارتباط خوبی با جوانان دارم. می‌خواستم کسی را مسئول پی‌گیری برنامه‌های فرهنگی جوانان کنم که فعال، خوش‌فکر، خوش‌برخورد و با‌برنامه باشد و دافعه نداشته باشد و جوانان را جذب کند. 3ـ4 نفر مسئول فرهنگی عوض کردم تا به شخصی که می‌خواستم رسیدم.
حاج آقا غلامی یک روحانی جوان است. چون فاصله سنی کمی با جوانان و نوجوانان مسجد دارد، حرف همدیگر را می‌فهمند با هم دوست هستند و جمع بسته‌ای ندارند. گروه بزرگی هستند و فعالیت‌های خوبی دارند. الان در مسجد جوانانی داریم که آن‌قدر با مطالعه‌اند که خودشان بچه‌ها را در مسجد جمع می‌کنند و برای‌شان صحبت می‌کنند.
یکشنبه شب‌ها بعد از نماز کرسی قرآنی داریم. استادش آقای زمانیان است که هزینه خوبی داده‌ایم و می‌آید. حداقل هفتصد نفر در این حلقه قرآنی شرکت می‌کنند. بعید می‌دانم در تهران مسجدی این برنامه را با این جمعیت و کیفیت داشته باشد. در بخش خواهران هم بسیار موفق عمل کرده‌اند. آمار و لیستی به من داده‌اند که در برنامه‌های مختلف فرهنگی مورد نیاز خانم‌ها هزار نفر جذب داشته‌اند.
مسجد و مدرسه
در اجرای یکی از توصیه‌های حضرت آقا در مورد ارتباط مسجد و مدرسه آیا برنامه‌ای دارید؟
در این مورد تازه کار را شروع کرده‌ایم. قرار است به مدرسه‌های محل برویم و به شاگردان خوب مدرسه جایزه بدهیم. ان‌شاءالله برنامه‌های دیگری در آینده داریم.
مسجد و بسیج
ارتباط‌تان با بسیج چطور است؟
ارتباط‌مان خوب است. بسیج ما در ابتدای ورود من غیرفعال بود؛ ولی مشکل‌ساز نبود. حالا فعال است و مشکلی نداریم.
راهکار مهم برای ائمه جماعات
حاج آقا صادق‌زاده در پایان صحبت‌هایشان به نکته مهمی اشاره کردند:
من قائم مقام مساجد بودم و به امامان جماعت می‌گفتم همیشه در امور مالی سند داشته باشید. امام جماعتی را می‌دانستم انسان خوب و پاکی است، اما چون سند نداشت از نظر مردم مورد اتهام بود.
من از همان ابتدا در مسجد مسئول مالی و حسابرس داشته‌ام. یک حسابدار با حقوق خوب استخدام کرده‌ام و تمام حساب‌هایمان رایانه‌ای و دقیق است. حساب‌های هر زمانی را بخواهید همین الان می‌توانیم در رایانه مسجد ببینیم.
مسجد ما تنها مسجدی است که آن‌قدر حساب‌هایش دقیق است که وقتی حسابرس آمد و حساب کرد، نامه تشکر از امور مساجد به ما دادند. هیچ پولی به وسیله من خرج نمی‌شود. هر هزینه‌ای با نظارت رئیس هیئت امنا و با امضای او خرج می‌شود. رئیس هیئت امنا یک پیرمرد موجه و مورد اعتماد همه مردم و پدر شهید است که رئیس بانک بوده و به امور بانکی تسلط دارد. هر سال من به مردم گزارش مالی مسجد را می‌دهم و مردم می‌دانند پول‌ها از کجا تأمین و چقدر در کجا هزینه شده است.
برنامه‌ای برای آینده مسجد دارید؟
این مسجد پنجاه سال پیش ساخته شده و نگهداری و تعمیر آن هزینه بردار است. از طرفی، روی نقشه مهندسی خوبی ساخته نشده و بخشی از ساختمان مسجد، تکه تکه است. کمبودهایی هم داریم، مثلاً از نظر جای پارک ماشین، نمازگزان در مضیقه هستند.
در نظر داریم قسمت‌هایی از مسجد را تخریب کنیم و روی نقشه مهندسی بسازیم. چند آپارتمان اطراف مسجد را خریداری کرده‌ایم تا با فروش آنها خرج ساخت مسجد را تأمین کنیم. همچنین برای ساخت درمانگاه مسجد مجوز گرفته‌ایم.
داشتن درمانگاه و کارهایی از این دست در مسجد، برای مسجد آفت نمی‌شود؟
نه اصلاً. تمام تلاش ما این است که به نیازهای مردم رسیدگی کنیم. برنامه ما این است که درمانگاهی مجهز بسازیم تا تمام سرویس‌های پزشکی مورد نیاز مردم را با کمترین قیمت ارائه دهیم. از این طریق به مردم خدمت‌رسانی کرده، باعث دلگرمی و جذب مردم به مسجد می‌شویم.