مسجد کاترا در ایالت بنگال غربی در هندوستان سال هاست به عنوان یک مرکز اسلامی بزرگ در این کشور شناخته می شود.
به گزارش محراب (پایگاه اطلاع رسانی مرکر رسیدگی به امور مساجد) مجموعه مسجد کاترا متشکل از مسجد و مقبره نواب مرشد قلی خان است که بین سالهای 1723 تا 1724 میلادی ساخته شده است و در شمال شرق شهر مرشد آباد هندوستان (ایالت بنگال غربی) واقع شده است.
اهمیت این مسجد به علت ماهیت آن به عنوان یک مرکز اسلامی بزرگ و همچنین وجود مقبره مرشد قلی خان است که در بخش تحتانی پله ها واقع شده است. مهمترین ویژگی این بنا وجود دو برج بزرگ در گوشه ها است که منافذی جهت تیر اندازی به مهاجمین خارجی در آن تعبیه شده است. در حال حاضر این بنا توسط اداره میراث فرهنگی هند و دولت بنگال غربی نگهداری می شود. کاترا در زبان هندی به معنای بازار است که منظور، بازار سنتی است که در کنار این مسجد واقع شده است.
{گزارش تصویری}
ساخت بنا
مرشد قلی خان آرزو داشت که مقبره اش را در نزدیکی بنای یک مسجد ساخته شود. او انجام این کار را به یکی از پیروانش به نام مراد فراش خان که معمار زبردستی بود وصیت نمودو فراش خان این مسجد را در سال 1723 تا 1724 ساخت. بنای این مسجد بر پایه ستونی مربع شکل استوار است و از آجر ساخته شده است که فضای اطراف آن با حجره هایی دو طبقه احاطه شده است. از این حجره ها در قدیم به عنوان کلاس های درس آموزش قرآن استفاده میشده است و ظرفیت پذیرش 700 طلبه را داشته است. همچنین چهار مناره بزرگ نیز در چهارگوشه محوطه این مسجد ساخته شده است.
این مناره ها هشت ضلعی و نوک تیز رو به بالا هستند. همچنین دو برج یا مناره اصلی بنا هر کدام 22 متر ارتفاع و حدود 8 متر قطر دارند. بنای کلی مسجد به شکل مربع است. کل بنا به شکل بی ستون ساخته شده است که تنها استوار بر طاق است. بنای مسجد در سال 1897 میلادی به علت زلزله تخریب شد. هر مناره دارای بادگیر هایی است که به بام آن راه دارند. کل شهر مرشد آباد از بالای این یادگیر ها به خوبی قابل رویت است. جهانگردی به نام ویلیم هاجز در سال 1780 میلادی از این مسجد بازدید کرده و می نویسد که اینجا 700 طلبه زندگی می کنند. او این مسجد را به حوزه علمیه بزرگی تشبیه می کند که در میان مسجدی قرار گرفته که ساختمانش از همه ساختمان های اطرافش بلند تر است.
اما یکی از مناره ها بر اثر زلزله سال 1879 تخریب شده است. ورودی شرقی مسجد دارای چهارده راه پله است که مرشد قلی خان در زیر این راه پله ها مدفون است. او از این طریق میخواست فروتنی و تواضع خود را ثابت کند و مقبره اش زیر پای مومنینی باشد که برای نماز خواندن به مسجد می آیند. لذا نواب قلی خان در سال 1725 فوت کرد و در زیر این پله ها مدفون شد. شعری فارسی نیز در نعت پیامبر گرامی اسلامب(ص) روی کتیبه ای حک شده که بر سر در ورودی این مسجد نصب شده است.
مسجد دارای پنج گنبد است و زیر بنای آن به 2000 متر مربع می رسد. اندازه هر حجره حدودا 20 متر مربع است و همه آنها به وسیله راهرو های مسقف به هم متصل هستند و در نهایت به درب اصلی مسجد ختم می شوند. همچنین اندازه ایوان این مسجد تقریبا 50*23 متر مربع است.
وحید پورتجریشی