کتاب «بیمارستان در قرون میانه اسلامی» به قلم «احمد رقاب»، استاد دانشگاه هاروارد و توسط انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شد.
پایگاه تخصصی مسجد - وحید پورتجریشی: معماری اسلامی یکی از مفاخر مسلمانان در شهرسازی بلاد اسلامی بوده است. تجمیع این سبک از معماری به همراه ساختارهای اجتماعی قوی در شهرهای اسلامی، موقعیتی بسیار پیشرفته و زبانزد را در آن دوران برای ممالک اسلامی ایجاد کرده بود. به عنوان مثال می‌توان به نقش کلیدی مسجد به عنوان نهاد اصلی آموزش در آن زمان اشاره کرد. به این معنا که کلیه امور آموزشی ، از علوم دینی گرفته تا شعب مختلف علوم جدیده مانند اخترشناسی، کیمیا و طب، همگی در کلاس های درس مساجد مطرح جهان آموزش داده می‌شدند.
در حقیقت مساجد بزرگ و به نام جهان، نقش همان دانشگاه های به نام جهان اسلام را ایفا می کردند. بسیاری از دانشگاه ها و حوزه های به نام امروزی جهان اسلام، در حقیقت در ابتدا مساجدی به همین نام بوده اند که به تدریج بُعد آموزشی آنها قوی تر شده و کم کم همگان آنها را به نام نهادی آموزشی شناختند تا مسجد. از این دست مساجد می توان به دو مسجد بزرگ الازهر و قاهره در مصر و یا مسجد جامع قیروان در تونس اشاره کرد.
اما همانطور که اشاره شد، مساجد در حقیقت مجموعه هایی بزرگ و متشکل از بخش های متنوع از انواع خدمات اجتماعی برای شهرهای آن زمان بوده اند. یکی از ای بخش ها بیمارستان یا همان مستشفی بود که خدمات درمانی آن زمان شهرهای اسلامی در آنجا به مردم ارائه می شد.
«احمد رقاب»، استاد دانشکده ادیان دانشگاه هاروارد، در کتاب خود با نام «بیمارستان در قرون میانه اسلامی» که به تازگی توسط انتشارات دانشگاه کمبریج به چاپ رسیده، به بررسی نقش بیمارستان ها در شام و مصر در سده های میانی اسلامی پرداخته است.
وی با تاکید بر نقش ممتاز بیمارستان ها در جوامع اسلامی آن زمان، آنها را تنها، مکانی برای درمان بیماران و ارائه خدمات پزشکی به آنها نمی داند. بلکه وی معتقد است که بیمارستان ها علاوه بر ایفای نقش اصلی حود، یعنی ارائه خدمات درمانی به بیماران، نمادهای سلاطین اسلامی آن زمان نیز به حساب می آمدند. لذا نام اکثر بیمارستان ها، همچون مساجد آن زمان، به نام سلطان وقت آن دوره نامگذاری شده و نماد سلطنت وی به حساب می آمد.
وی همچنین در این کتاب، به ارائه اسنادی تاریخی و محکم استناد کرده که بر اساس آنها نقش های اجتماعی شگفت انگیزی برای مساجد برشمرده که آگاه شدن از چنین وظایفی، در حقیقت پنجره ای است به سوی کشف دنیایی جدید از اطلاعات در خصوص بیمارستان های اسلامی در سده های میانه.