چهارشنبه / ۳۰ فروردین ۱۳۹۶ / ۱۵:۳۵
سرویس : فرهنگی و هنری
کد خبر : ۲۸۲۰۰
گزارشگر : سید پویان حسین‌پور
مدیر مسئول موسسه آموزشی ـ پژوهشی مطالعات تمدن اسلامی:

نهادهای حکومتی و سیاسی مان را گرد مسجد ایجاد کنیم

حجت الاسلام متولی امامی معتقد است، اگر بخواهیم مسجد به شأن و جایگاه تمدنی خود دست یابد، در قدم اول بایستی شهر اسلامی را تعریف کنیم و سپس جایگاه مسجد را در آن مشخص نمائیم.

به گزارش پایگاه تخصصی مسجد به نقل از باشگاه ایده پردازان مسجدی، مطلوب است که تمام نظام های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی جامعه اسلامی حول مسجد گرد آید و درواقع آن چیزی که در شهر اسلامی نقش اصلی را ایفا می کند مسجد باشد. در شهر مدرن بانک ها تعیین کننده همه چیز شهر هستند و شما امروزه بدون بانک نمی توانید زندگی کنید لکن بدون مسجد می توانید، این نشان می دهد جامعه شما جامعه ای مدرن است.

متن زیر یادداشت شفاهی حجت الاسلام سید محمدحسین متولی امامی، مدیر مسئول موسسه آموزشی ـ پژوهشی مطالعات تمدن اسلامی است که در ادامه می‌آید.

حجت الاسلام متولی امامی معتقد است، اگر بخواهیم مسجد به شأن و جایگاه تمدنی خود دست یابد، در قدم اول بایستی شهر اسلامی را تعریف کنیم و سپس جایگاه مسجد را در آن مشخص نمائیم.

نهادهای حکومتی و سیاسی مان را گرد مسجد ایجاد کنیم

اگر بخواهیم مسجد را به جایگاه خود برسانیم، اول بایستی برنامه های سیاسی و حکومتی مان را در حاشیه نهاد مسجد جلو ببریم و نهادهای حکومتی و سیاسی مان را گرد مسجد ایجاد کنیم، دوم شهرمان را به گونه ای بسازیم که از مرکزیت مسجد بسط یابد یعنی مسجد محور باشد و در حاشیه مسجد شهر توسعه یابد. اگر این دو اتفاق افتاد هم حکومت درگیر مسجد می شود، هم شهر در تناسب با مسجد رشد می کند و گسترش پیدا می کند. طبعا فرهنگ، اقتصاد و سیاست های مختلف اجتماعی هم در این حاشیه ایجاد خواهد شد.

مسجد پایگاه مدیریت و برنامه ریزی برای جنگ

در سنت تاریخی ما برخی از امور به مسجد گره می خورده است. اگر دقت کنید، برنامه ریزی های جنگ از داخل مسجد صورت می گرفته است کما اینکه در زمان جنگ تحمیلی هم برنامه ریزی جنگی داخل مسجد خرمشهر یا مساجد مشابه انجام می گرفته است. کاری که ما در اول انقلاب و در زمان جنگ و به خصوص در مسجد خرمشهر می بینیم این است که مدیریت جنگ از  مسجد خرمشهر  رقم می خورد.

ساخت مساجد بزرگ برای تجمعات مردمی

در شهرسازی عصر صفویه وقتی می بینیم که مسجد امام به عنوان پایگاه تجمع مردم اصفهان و مسجد شیخ لطف الله به عنوان پایگاه عبادت شاهان عصر صفوی و اشراف زادگان بنا شده است. مسجد امام، نقش جهان، مکان سیاست گذاری و برنامه ریزی فرهنگی جامعه عصر صفوی است و این نشان می دهد که مسجد نقش جدی در جامعه داشته است. امروزه با وجود موسسات فرهنگی، ان جی او ها و موسسات غیر دولتی، نقش مسجد و پایگاه مسجد و سنگر بودن مسجد دارد از بین می رود.

امروز نیازمند آن هستیم مساجد به گونه ای ساخته شود که ظرفیت چنین جلسات و چنین رفت و آمد هائی را داشته باشند و همچنین ارتباطاتی شکل بگیرد؛ بنابراین مهم است که شما اساسا دارید بودجه هایتان را به سمت کدام نهاد ها می برید و ساختمان هایتان را به کجا اختصاص می دهید. شما می توانید یک ساختمان عظیمی را برای مسجد ایجاد کنید که این ظرفیت های سیاسی را داشته باشد، بتواند محل تجمع بشود و جلسات جدی سیاسی در آن صورت بگیرد. مساجد امروز ما چنین ظرفیتی ندارند؛ لکن پایگاهش می تواند توسعه یافته و تبدیل به یک نهاد سیاسی بشود.

مسجد کانون مطالبه گری فرهنگی

امروز  یک فرصت مهم این است که می توانیم در مسجد از طریق تولید جزوه، مجلات و حتی مکان هایی برای پژوهش و تدریس سیاست گذاری فرهنگی کنیم. اساسا مسجد باید با نهادهای آموزشی گره بخورد، مدارس به مساجد بچسبد، دانشگاه به مساجد بچسبد، نهاد آموزش با نهاد عبادت یکی شود و اینها با هم در ارتباط باشند. ظرفیت های سیاسی و برنامه ریزی توسعه اقتصادی و جلسات دولتی می تواند داخل مساجد صورت بگیرد یا حداقل در ارتباط با مساجد باشد.

مسجد باید توان ارتباط با نهادهای آموزشی مثل دانشگاه و حوزه را داشته باشد. مسجد امروز نمی تواند مسجدی باشد که صرفا قرآن و مفاتیح در آن پیدا شود. مسجد امروز باید مهمترین کتب علوم انسانی مهمترین کتب آموزشی اسلام، تمدن اسلامی، سبک زندگی، در آن پیدا شود و به گفتگو گذاشته بشود. با دانشگاهها مرتبط باشد، با حوزه ها مرتبط باشد و این صرفا محدود به مسجد نمی شود.

اولین دغدغه امام جماعت باید تربیت نیروهای کیفی باشد

امروز ما نیازمند دوره های آموزشی و تربیت نیروهای کیفی هستیم. به نظر بنده در مسجد، امام جماعت باید به فکر برگزاری دانشگاه موازی یا دوره های آموزشی موازی در مساجد باشد و بتواند جوانان را خارج از ساختارهای آموزشی تربیت کند. بخصوص در زمانه امروز دوره های آموزشی ما باید به سمت غرب شناسی و شناخت تمدن غرب برود که ما بتوانیم خطوط تمایز تمدن اسلامی و تمدن غربی را شفاف کنیم.

آموزش های غرب شناسی، سبک زندگی، تمدن غرب، تمدن اسلام، تاریخ تمدن اسلامی، تاریخ فلسفه اسلامی، تاریخ فلسفه غرب، تاریخ تمدنی انبیاء و بحث پیرامون الگوهای توسعه و پیشرفت. درواقع یکی از ایده های بنده این است که در مسجد باید به برگزاری دوره های آموزشی و حلقه های مباحثه و گفتگو در بحث های علمی جدی گرفته شود. در واقع مسجد باید یک نهاد علمی و فرهنگ شود. تبدیل مسجد به یک نهاد علمی و فرهنگی در گام اول در زمانه ما آموزش دروس و محتواهایی است که بتواند افراد را به تغییر شرایط و تبدیل سبک زندگی امروز به سبک زندگی اسلامی جهت ببخشد و هدایت نماید.

کانون واسطه گری ازدواج در مساجد

در دوره خلفای عباسی، درون مسجد کسانی بودند، محتسب هایی که گشت می زدند و این ها آمار جوانان مجرد داخل محله را داشته اند و می دانستند کدام دختر یا پسری مجرد است و یا کدام ازدواج کرده یا بی شوهر مانده یا بیوه شده است. برای اینها همسر انتخاب می کردند،  و اینگونه واسطه گری ازدواج در داخل مسجد انجام می شد.

مسجد میزبان مشارکت های سیاسی باشد

مساجد ما باید ارتقاء یابند؛ بدین معنا که نهادهای سیاسی مان را با مسجد مرتبط کنیم و آن را محل اجتماعات مردمی قرار دهیم. در زمان صفویه اجتماعات مردم به حالت اعتراض، یا حمایت و حتی تحصن ها در داخل مسجد صورت می گرفته است. حتی رأی گیری و آمارگیری. در واقع بیعت با امام مسلمین در مسجد صورت می گرفته است.

بیعت هایی که با امام مسلمین بوده است و حتی حمایت از منسوبان ائمه مسلیمن در مساجد انجام می گرفته است. مثلا وقتی مالک اشتر می خواهد وارد مصر شود جایی که می خواهند از او استقبال کنند مسجد خواهد بود. یا وقتی نمایندگان امیرالمومنین از شهرهای مختلف وارد بصره وکوفه می شوند مردم در محل مساجد جمع می شده اند. این یعنی مسجد محل تجمع بوده است و ما باید این دو ظرفیت ظرفیت سیاسی و اجتماعی مسجد را افزایش دهیم.

قطب فرهنگی هر محله مسجد است

مسجد باید به یک قطب فرهنگی در داخل محله تبدیل بشود  از این حیث که ما نیروهای بسیج را که یک ظرفیت فعالی در همه پایگاهها دارند، تبدیل کنیم به نیروهای فرهنگی که درگیر همین دوره های آموزشی و همین گفتگوهای علمی شوند. مسجد باید جایی بشود که افراد روزانه با آن ارتباط علمی بگیرند. مسجد باید بتواند این ظرفیت را ایجاد کند که سنین مختلف محله را به بهانه های مختلف، آدم های آن محله را جذب مسجد کرده و بعد بتواند آموزه هایی که به درد آن آدم در آن سن و سال می خورد به او منتقل کند.

تنظیم و تعدیل گروههای اجتماعی در مسجد

در گذشته، گروه بندی های مردم داخل مسجد صورت می گرفته است مثلا مرحوم سید شفتی وقتی لوتی های اصفهان را جمع می کنند و جمع لوتی ها شکل می گیرد که برای حمایت از مظلوم چاقو بکشند و در خیابان ها امر معروف و نهی از منکر کنند، آن طایفه لات ها و لوتی هایی که خیلی شان فاسد و منحرف بودند به دست سید شفتی هدایت می شوند و وارد گروه هایی می شوند تا برای نهی از منکر و مبارزه با ظلم و مبارزه با شاه تلاش کنند.

همچنین بعضی مواقع اینها در داخل مسجد درواقع به رتبه بندی های اجتماعی دامن می زدند. مثلا می گفتند طایفه نانوایان، طایفه آهنگران، طایفه چیتگران، این طایفه های و صنف های مختلف با مرامنامه های مختلف در داخل مسجد طبقه بندی و قشربندی  می شدند. این نشان می دهد که مسجد ظرفیت این چنینی داشته است.

آینده مساجد در گرو ساخت شهر اسلامی

اگر مسجد بخواهد به آن شأن و جایگاه تمدنی خود برسد ما ابتدا باید شهر اسلامی را تعریف کنیم. جایگاه مسجد در این شهر را مشخص کنیم، و در ادامه بعد از اینکه این جایگاه را مشخص کردیم بیاییم روی این کار کنیم که مسجد در این شهر می خواهد چه نقشی ایفا کند. تا زمانی که ما به سمت شهرسازی اسلامی نرویم و شهرمان را در تناسب با آموزه های دینی طراحی نکنیم مسجد در داخل شهر مدرن اساسا دیده نمی شود، گم می شود و ناپیدا خواهد بود.

امروز زندگی واقعی ما و معادلات اجتماعی ما با مساجد گره نخورده است؛ چرا که جامعه مدرن به شما اجازه می دهد فارغ از مساجد زندگی کنید. متاسفانه ما از ظرفیت های نهادهای دینی مان مثل نهاد مسجد، نهاد حوزه علمیه و نماز جمعه و پایگاه های این جنسی کمترین استفاده را می کنیم در حالی که همگی اینها ظرفیت تمدنی دارد؛ زیرا تمدن ها بر اساس نهادهای اجتماعی و انگیزه های جمعی شکل می گیرد.

https://www.masjed.ir/u/1dN

ارسال نظر

تعداد کاراکتر باقیمانده: 500
نظر خود را وارد کنید

سایر اخبار

اهمیت شب‌های قدر در کلام رهبری
 
بازخوانی بیانات امام خامنه‌ای درباره انس با قرآن
 
رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد اعلام کرد
 
امام مسجد «شهدای پانزده خرداد» قرچک گفت:
 
در راستای لبیک به فرمان رهبر انقلاب
 
حجت الاسلام یاسینی مطرح کرد: