به مناسبت دومین سالگرد صدور بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی
«مصاحبه با نویسنده کتاب رنج شیرین»
«رنج شیرین» عنوان کتابی است که در اولین سالگرد صدور بیانیه گام دوم از رهبرانقلاب، توسط دفتر مطالعات، پژوهش ها و ارتباطات حوزوی مرکز رسیدگی به امور مساجد منتشرشد. این کتاب برآیند جلسات متعدد کارگروه تخصصی مسجد و بیانیه گام دوم بوده است که توسط حجت الاسلام روح اله عباسی به رشته تحریر در آمده است.
به گزارش پایگاه تخصصی مسجد، «رنج شیرین» عنوان کتابی است که در اولین سالگرد صدور بیانیه گام دوم از رهبرانقلاب، توسط دفتر مطالعات، پژوهش ها و ارتباطات حوزوی مرکز رسیدگی به امور مساجد منتشرشد. این کتاب برآیند جلسات متعدد کارگروه تخصصی مسجد و بیانیه گام دوم بوده است که توسط حجت الاسلام روح اله عباسی به رشته تحریر در آمده است. به مناسبت دومین سالگرد صدور بیانیه گام دوم با نویسنده کتاب به گفتگو نشستهایم که در ادامه میخوانید:
ایده اصلی کتاب از کجا آمد؟ لطفا توضیح مختصری از نحوه انجام کار بفرمایید.
از فرصتی که در آستانه دومین سالگرد صدور بیانیه گام دوم در اختیار بنده قرار دهده اید تشکر می کنم. امیدوارم که تلاش های شما و دوستانتان گامی موثر در تاریخ انقلاب اسلامی باشد و مورد رضایت خداوند قرار گیرد. قطعا چنین تلاش هایی، اگر خالصانه و در راستای بارورتر شدن شجره مبارک انقلاب اسلامی که ریشه در فرهنگ اصیل اسلامی و تشیع علوی دارد باشد، توشه ای ارزشمند برای آخرت در محضر الهی خواهد بود.
پس از صدور بیانیه دوم گام انقلاب اسلامی از طرف رهبر معظم انقلاب اسلامی که به اقتضای ضرورت های زمان و با توجه به تحولات داخلی و خارجی صادر شده است و نیز تأکید معظم له به توجه نخبگان جوان و اندیشمندان فرهیخته به محتوای صادر شده در آن، به دلیل نقش مهم مساجد در تحقق و تداوم انقلاب اسلامی و ضرورت آشنایی بیشتر مردم بویژه نسل نو انقلاب با آن در سالروز پر افتخار بهمن چهل ویکم، این موهبت عظیم الهی که قرین اربعین سردار شهید و علمدار مقاومت حاج قاسم سلیمانی بود، دفتر مطالعات، پژوهشها و ارتباطات حوزوی ضمن تشکیل کارگروهی جهت بررسی راههای تبیین و تحقق توصیه های بیانیه گام دوم انقلاب، نگارش کتاب رنج شیرین را در دستور کار خود قرار داد تا از این رهگذر ضمن گفتمان سازی و راهاندازی خوانش اولیه محتوای بیانیه در بین امامان محترم جماعت، ابعاد مختلف بیانیه و نقش و رسالت مسجد را بررسی و زمینه آشنایی مخاطبان مسجدی را با بیاینه مهیا سازد. در این جلسات منظم هرکدام از اعضا دریافت های خود از بیانیه را ارائه کرده و سرفصل های پیشنهادی و نقطه نظرات خود در چگونگی تشریح بیانیه را پیشنهاد دادند. از جمله به پیشنهاد بنده استفاده از بیانات سالهای گذشته مقام معظم رهبری و امام راحل در حاشیه نگاری و تشریح و تبیین فرازهای بیانیه گام دوم بود. پس از موافقت اعضای محترم جلسه و جمع بندی پیشنهادات کار تحقیق و پس از آن تدوین کتاب آغاز شد. پس از تدوین کتاب، اثر مورد نظر به کارگروه تقدیم شد که بعد از مطالعه اعضای محترم بویژه ریاست محترم دفتر مطالعات امور مساجد، در چند جلسه خصوصا در شورای علمی پژوهشی کتاب مورد نقد و ارزیابی قرار گرفت و پس از انجام اصلاحات و تأیید نهایی، کتاب منتشر شد.
چرا رنج شیرین؟
پیشنهاد اسم کتاب توسط دفتر مطالعات، پژوهش ها و ارتباطات حوزوی مرکز رسیدگی به امور مساجد با الهام واخذ از بیانات معظم له در تشریح ضرورت و ابعاد بیانیه گام دوم داده شد. مقام معظم رهبری در تشریح برخی از اهداف بیانیه و ضرورت های عملیاتی شدن بیانیه به این نکته اشاره می فرمایند که انقلاب اسلامی باید در گام دوم خود از لحاظ علمی به نقطه اوج برسد که لازمه آن جهش علمی است. معظم له در ادامه تأکید می فرمایند که رسیدن به این نقطه آسان نیست و رنج دارد، اما شیرین است.
لطفا به ویژگی های کتاب اشاره بفرمایید ؟
توجه بفرمایید که پس از صدور بیانیه گام دوم کارهای مختلفی توسط مراکز و نهادهای دولتی و مراکز علمی در معرفی بیانیه و ابعاد آن بویژه مستند سازی و کارهای آماری انجام شده و حتی چند جزوه و دو یا سه کتاب نیز در بررسی بیانیه تدوین شده است، اما برخی از ضرورت هایی که مورد نظر دفتر مطالعات بود و نیز برخی از کمبودهایی که در این فعالیت ها در معرفی و تبیین بیانیه ویژه مخاطبین جوان بود ما را برآن داشت که به تدوین کتاب مستقلی با اهدافی که ذکر خواهم کرد اقدام کنیم:
اولین نکته در مخاطب شناسی توجه به مخاطبان اصلی بیانیه است که در برخی از کارهای منتشره به آن کمتر توجه شده است؛ چرا که مقام معظم رهبری «مد ظله العالی» در سخنرانی خود در جمع دانشجویان در ماه رمضان سال 1399 فرمودند که مخاطب اول و اصلی بیانیه جامعۀ جوان کشور است؛ گرچه تذکری به دیگر عموم جامعه، بویژه مسؤلان نظام اسلامی است. از این رو ضروری بود که تبیین بیانیه با توجه به ظرفیتها و ظرافتهای نسل جوان نگاشته شود و از ارائه محتواهای غیر ضروری برای این نسل پرهیز شود و ادبیات آن قابل استفاده برای نسل جوان باشد. این اولین ویژگی کتاب رنج شیرین است.
دومین ویژگی کتاب رنج شیرین که مختص این کتاب است، شیوه تدوین آن است که به دلیل نوع مخاطبان بیانیه، برای دریافت بهتر پیام های بیانیه، کتاب بصورت درسنامه در 14 درس و با فصل بندی و دسته بندی محتوای آن تدوین شده است که دسترسی به مطالب ارائه شده را آسان تر نموده، موجب درک بهتر بیانیه می شود. پیش از هر درس نیز خلاصه دروس و در پایان هر درس، جمع بندی دروس تعبیه شده است که باعث می شود مخاطبان کتاب با مطالعه خلاصه و جمع بندی دروس، دسترسی سریعتری به مطالب پیدا کنند.
برای آنکه امامان جماعت مساجد بتوانند در برگزاری مسابقات کتابخوانی از کتاب استفاده کنند و از آن در جلسات درس و گفتگو برای آزمودن درک مخاطب استفاده شود، پرسش هایی از متن هر درس در انتهای دروس تهیه شده است که مخاطبان جوان می توانند با پاسخ دادن به آنها دریافت خود از بیانیه و کتاب را رصد کنند.
سومین ویژگی کتاب این است که با توجه به پژوهشهای آماری خوبی که در زمینه پیشرفت های جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است وجهت پرهیز از موازی کاری و رعایت اختصار و پرداختن به اموری که کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ از آثار علمی در قالب های متنوع نرم افزاری، صوتی و تصویری و نوشتاری به عنوان مکمل مباحث به صورت «qr code»؛ در این کتاب استفاده گردید که جهت سهولت در تبیین و ارائه توسط اساتید، سخنرانان و امامان محترم جماعت می باشد.
چهارمین ویژگی، از جهت شکل و ظاهر کتاب است که بصورت تمام رنگی و با طراحی زیبا و جذاب در قطع پالتویی منتشر شده است که خواننده در هنگام مطالعه کتاب خسته نشود.
مخاطب اصلی کتاب کیست؟
همانگونه که مستحضرید، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی حاوی پیامهای متعدد برای اقشار مختلف جامعه بهویژه جوانان است. این بیانیه در «گام دوم انقلاب» تجدید مطلع و بهمثابه منشوری برای «دومین مرحله خودسازی، جامعهپردازی و تمدنسازی» است تا «فصل جدید زندگی جمهوری اسلامی» را رقم زند و آمادگی انقلاب برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنا فداه) فراهم شود.
از این رو با توجه به رویکرد بیانیه، مخاطب اصلی و خاص کتاب نیز در درجه اول جامعه جوان کشور اند که سازندگان چلّه دوم انقلاب و صاحبان و آفرینندگان تمدن نوین اسلامی در قرن پانزدهم خواهند بود.لذا تلاش شده است تا در کتاب در حدّ توان، پیام بیانیه برای جوانان تبیین شود تا با شناخت تاریخ انقلاب و آنچه بر ملت ایران گذشته است، با بصیرت، هوشیاری، آگاهی، تلاش هدفمند و با مسلح شدن به سلاح علم و تقوا و توجه به توصیههای هفتگانه، خود را برای ورود به عرصه مدیریت نظام اسلامی آماده کرده و با امید به آینده، با ایستادگی در برابر دشمنان، آینده انقلاب را بسازند.
مخاطب دیگر کتاب که باز از اهداف بیانیه است، عموم مردم جامعه بویژه نخبگان و مسؤلان نظام اسلامی و تمام کسانی است که در هدایت اندیشه یا بهره گیری از استعدادهای جوانان تأثیر دارند که از جمله آنها امامان جماعت کشورند؛ زیرا اندیشه دینی، سیاسی و اجتماعی بسیاری از جامعه جوان کشور بویژه در ابتدای انقلاب به دلیل ارتباط با مساجد، توسط امامان جماعت شکل یافته و رشد می یابد. از این رو محتوای کتاب به گونه ای تدوین شده است که امامان جماعت با مطالعه آن بتوانند فرازهای بیانیه را بصورت مستدل و مستند برای جوانان تبیین کنند و در عین حال با رسالت خود در تحقق گام دوم انقلاب اسلامی نقش مؤثر ایفا کنند.
قید "تبیین عالمانه" برای چیست؟
ساختار کلی بیانیه «ترسیم کلّی از گذشته و حال و آینده انقلاب» است و هدف از صدور آن «ایجاد سرعت در حرکت عمومی منضبط در جامعه به سمت چشمانداز انقلاب اسلامی» می باشد؛ زیرا بسیاری از سرفصلهای ذکرشده در بیانیه، در گذشته مکرر توسط مقام معظم رهبری بیان شده است. ازاینرو همه مخاطبان در قبال عمل و تحقق مفاد آن به فراخور بینش انقلابی مسؤولند تا آن را تبدیل به مطالبه و گفتمان ملی کنند. قدم اول، تبیین و تفهیم مضامین آن است که اندیشمندان حوزه انقلاب اسلامی در دوسال گذشته تلاش نموده اند که گامهای ارزشمندی را در این زمینه بردارند. ما نیز در این کتاب تلاش کرده ایم که به تبیین عالمانه یعنی تشریح مستدل و مستند آن با بهره گیری از قرآن و احادیث برای جوانان و عموم ملت ایران بپردازیم. از این رو ضمن به کارگرفتن از ادبیات روان و قابل فهم، با استفاده از منابع به روز، تحلیل های خود را با تکیه بر فرمایشات رهبری معظم انقلاب ارائه دادیم؛ چراکه معظم له با توجه به قرار گرفتن در مهمترین جایگاه هدایت سکان انقلاب اسلامی و پیش از آن در جایگاه ریاست جمهوری و نیز مسؤلیت های دیگر و نیز تجربه دوران رژیم پهلوی و مبارزه با آن، همچنین به عنوان فقیه و اندیشمندی که اندیشه ایشان پویا، به روز و با توجه به نیازهای زمانه انقلاب در دوران های مختلف است، شناخت بیشتر و کاملتری به جریان های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و نیز اقتصادی انقلاب دارند و موانع و کمبودهای آن و نیز الزامات و راهکای آن را بهتر از دیگران می شناسند و بحمدلله در سال های طولانی به مناسبت های مختلف گفتارهای بسیاری را در این زمینه ها بیان فرموده اند که مجموعه آنها توسط دفتر معظم له نیز منتشر شده و در دسترس همگان می باشد.البته از منابع مختلف تاریخی، سیاسی، اقتصادی و مقالات و نوشته های اندیشمندان دیگر برای غنای بیشتر کتاب استفاده شده است.
از جهت سبک و شیوه تدوین، تلاش شده است با توجه به نقش امامان جماعت مساجد در بین مردم و جوانان و نیز آشنایی آنان با مضامین و پیامهای بیانیه، کتاب «رنج شیرین» بصورت درسنامه تدوین شود. در این راستا دروس کتاب براساس سیر مباحث مطرح در بیانیه است که تلاش شد تمام سرفصلهای آن تشریح گردد.
کتاب شامل دو بخش است که بخش اول در دو فصل،اول: گام اول انقلاب اسلامی(آنچه بودیم) دوم: با عنوان گام دوم انقلاب اسلامی (آنچه باید باشیم) به تبیین فرازهای بیانیه پرداخته شده است. در بخش دوم نیز با عنوان رسالت و ظرفیت مساجد در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به جایگاه، کارکردها و رسالت مساجد در تحقق بیانیه گام دوم و نیز پیش نیازها و ضرورت ها و الزامات تحقق رسالت و کارکردهای مساجد پرداخته شده است.
بیتردید آنچه تقدیم شده است، دور از اشکال نیست که عنایت صاحبنظران بهویژه ائمه جماعات، موجب ارتقا و رفع نقایص کتاب در ویراست یا چاپ های بعدی خواهد شد.
به نظر شما نقش مساجد در تحقق گام دوم انقلاب چیست؟
مساجد، مهمترین کانونهای اجتماع کشور و گستردهترین زنجیره و حلقههای ارتباط متقابل مردم با انقلابند که نقش محوری در پیروزی، حفظ و تداوم انقلاب اسلامی داشتهاند. ازاینرو باید مرکز بسط و گسترش گفتمان انقلاب اسلامی در تحقق و عمل به مبانی و ارزشهای نهفته در بیانیه برای حرکت به سوی تمدن اسلامی باشد و نقش آن مورد توجه قرار گیرد؛ چنانکه مقام معظم رهبری درباره نقش مسجد در زمینهسازی برای حرکت به سوی تمدن اسلامی معتقدند که مساجد پایگاه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برای خودسازی، انسانسازی، بصیرتافزایی و مقابله با دشمن برای زمینهسازی جهت ایجاد تمدّن اسلامی اند.
این مهم، توجه کارگزاران نظام اسلامی در حمایت از کارکردها و ظرفیتهای مساجد و امامان جماعت در انجام رسالت مساجد در این زمینه را میطلبد. برخی از ظرفیت های عملی مساجد و راهکارهای آنها که باید بعد از تبیین پیام های بیانیه براساس توصیه های هفتگانه مقام معظم رهبری چنانکه در کتاب هم به آنها پرداخته شده، مورد توجه امامان جماعت باشد عبارتند از:
1. در حوزه علم و پژوهش: مساجد میتوانند با تشویق و تحریص به علمآموزی و تعلیم و تعلم و تبدیل شدن به مرکز آموزش علم و پژوهش، رسالت خود را در این زمینه به خوبی انجام دهند.
2. در حوزه معنویّت و اخلاق: از جمله ظرفیت ها و کارکردهای ویژه مساجد گسترش معنویت و اخلاق است که مساجد میتوانند با برنامههای معنوی خود مهمترین نقش را در این زمینه ایفا کنند.
3. در حوزه اقتصاد: طرح مباحث اقتصادی و بیان مکاسب محرمه و محلله یکی از وظایف مهم واعظین و علمای دین در مساجد است. در حوزه اقتصاد، مساجد میتوانند با حمایت از گروه های جهادی و تبدیل شدن به پایگاهی برای شناسایی خانواده های بیبضاعت و رسیدگی به نیازهای آنان نقش مکمل را در حوزه اقتصاد مردم ایفا کنند.
4. در حوزه عدالت و مبارزه با فساد: امامان جماعت با تکیه بر جایگاه مردمی میتوانند ابتدا با امر به معروف و نهی از منکر و در گام دوم به وسیله برخورد با مفسدین اقتصادی و اخلاقی در محله، عرصه را بر این افراد تنگ نمایند.
5. در حوزه استقلال و آزادی: حمایت از گروهها و جریانهای انقلابی بهویژه حمایت از بسیج و سپاه و ارتش به عنوان نیروهای ارزشی، میتوانند تبدیل به کانون حفظ استقلال و آزادی شوند.
6. در حوزه عزت ملی، روابط خارجی، مرزبندی با دشمن: مساجد و منبرها محلی مناسب برای روشنگری افکار و انذار مسلمانان نسبت به توطئههای دشمنان و اظهار برائت از آنان خواهد بود که در تاریخ شکلگیری انقلاب اسلامی نیز شاهد حضور علما و چهرههای انقلابی برای آگاهی بخشی و افشای حقایق درباره رژیم طاغوت بود که بدین وسیله زمینه پیروزی این حرکت بزرگ را فراهم کردند.
7. در حوزه سبک زندگی: نقش مسجد در تعلیم سبک زندگی اسلامی در جامعه بهواسطه حضور مردم بهویژه جوانان اهمیت بسیاری دارد و امام جماعت مسجد میتواند با پایبندی عملی و بیان زبانی، سبک زندگی برتر اسلامی را به مخاطبان حاضر در مساجد آموزش دهند.
در پایان از زحمات همه مدیران و پژوهشگران مرکز رسیدگی به امور مساجد به ویژه دفتر مطالعات قم و عزیزانی که زمینه تدوین و نشر این کتاب را فراهم کردند تشکر می کنم. امیدوارم که این تلاش و کوشش عزیزان مورد رضایت حضرت ولی عصر عج قرار گیرد و زمینه ای برای تحقق حکومت جهانی آن حضرت باشد.