مساجد خانه‌های الهی بر روی زمین هستند، که پناهگاه و میزبان همه مومنان الهی هستند. شیوه نگه‌داری و مدیریت مساجد، فضاسازی و جاری بودن صفای معنوی، در جذب مردم به اقامه نماز و حضور مستمر ایشان در مسجد، تاثیر ویژه‌ای دارد. یکی از این فرصت‌ها، تدارک محیط‌هایی در مجاورت صحن اصلی مسجد است که می‌تواند جایگاهی برای فعالیت‌های فرهنگی، استراحت زائران، پناهگاه غریبان و مسافران باشد.
نمونه‌های تاثیرگذاری در بسیاری از مساجد قدیمی و ظرافت‌های معماری این مساجد دیده می‌شود. گزارش زیر، معرفی کوتاهی است از مسجد جامع بروجرد که توانسته با معماری شایسته نیاز مخاطبین خود را برآورده ساخته و پناهگاه امن زائرین خویش باشد:
مساجد خانه‌های الهی بر روی زمین هستند، که پناهگاه و میزبان همه مومنان الهی هستند. شیوه نگه‌داری و مدیریت مساجد، فضاسازی و جاری بودن صفای معنوی، در جذب مردم به اقامه نماز و حضور مستمر ایشان در مسجد، تاثیر ویژه‌ای دارد. یکی از این فرصت‌ها، تدارک محیط‌هایی در مجاورت صحن اصلی مسجد است که می‌تواند جایگاهی برای فعالیت‌های فرهنگی، استراحت زائران، پناهگاه غریبان و مسافران باشد.
نمونه‌های تاثیرگذاری در بسیاری از مساجد قدیمی و ظرافت‌های معماری این مساجد دیده می‌شود. گزارش زیر، معرفی کوتاهی است از مسجد جامع بروجرد که توانسته با معماری شایسته نیاز مخاطبین خود را برآورده ساخته و پناهگاه امن زائرین خویش باشد:
شناسنامه
نام: مسجد جامع بروجرد
معمار: قاسم بن عجلی، معروف به "ابودُلَف"
متولی: حموله بن علی بروجردی
محل ساخت: شرق بروجرد، محله قدیمی دانگه
سال ساخت: قرن سوم قمری
ویژگی‌های مسجد
از نخستین مساجد ساخته شده در غرب ایران که جایگزین آتشکده شده است.
شاهکار معماری با تلفیق هنر ایران باستان و ایران بعد از اسلام
ایده‌هایی از مسجد
مسجدی با شبستان‌های فصلی
مسجد جامع بروجرد از معدود مساجدی است که تک ایوانه است اما در مجاورت صحن اصلی آن می‌توان شبستان‌های فصلی مختلف را دید که پاسخگوی زائرین در فصول مختلف بوده‌اند. علاوه بر شبستان‌های غربی و شرقی، سازندگان این مسجد با تکنیک معماری توانسته‌اند محیطی را مهیا کنند که در فصل سرد سال محیطی گرم‌تر و در روزهای گرم سال محیطی خنک‌تر ایجاد کنند و به این نحو رفاه حال نمازگزاران را تا حد زیادی تامین کرده‌اند. راز چنین خاصیتی، در این است که این شبستان بزرگ با ارتفاعی کمتر از سایر بخش‌ها ساخته شده است که همین امر موجب شده تا در تابستان براحتی خنک شده و در زمستان گرم و مناسب باشد.
مسجدی که پناهگاه غریبان و یتیمان است
بنـای اولیـه ایـن مـسجـد بـه صـورت مجموعهای شامل مسجد، حمام، آب انبـار، ساختمان غـریـبخـانـه، میـدان و سـایـر متعلقات بوده که امروزه بعضی از این آثار از بین رفته است. غریب‌خانه در گذشته احتمالا یک نوانخانه و استراحتگاه عمومی برای قدیمیترین بخش آن فضای زیـر گـنبـدخانه است که قدمت آن به اواسط قرن 4 هجری شمسی می‌رسد.
با توجه به اینکه در بیرون مسجد یک فضای آبریزگاه و غریب‌خانه وجود دارد و در گذشته نیز در کنار مسجد یک آبریزگاه احداث می‌شد که در گویش محلی به آن غریب خانه می‌گفتند که غریب‌خانه محلی برای اقامت افرادی بوده است که از نقاط دورتر به بروجرد آمده و محلی برای اسکان و اقامت خود نداشته به ناچار برای اقامت به این مکان مراجعه می‌کردند.