گسست عاطفی در مهدکودک

   در سال­های اخیر مهدکودک در کنار بسیاری از کانون­های دیگر در ایران شروع به فعّالیت کرده است. بدین ترتیب امروزه اکثر والدین به دلیل اشتغال، کودکان خود را به مهدهای کودک می­سپارند.این رویه برخلاف سنّت­ها و رفتارهای گذشتگان ماست که مادران در خانه، کار رسیدگی به فرزند را بر عهده داشته و پدران به اشتغال در بیرون از منزل می­پرداختند و نیز کودکان خود را درتفریح و بازدید از مکان­های تفریحی و مذهبی همچون مساجد مشایعت و همراهی می­کردند.

با صدای زنگ ساعت، چون فنر از جا درفته، از خواب می‌پرد، پشت دستی به پلک‌های سنگینش می‌کشد و تن کوفته‌اش را از رختخواب می‌کند، فقط نیم ساعت وقت دارد که بچّه‌ها را حاضر کند تا به سرویس برسند، مادر با عجله چند بسته گوشت و سبزی یخ زده از فریزر خارج می‌کند و همه را درون آرام­پز می‌ریزد.به اتاق بچّه‌ها می‌رود، لباس‌ها و وسایل مورد نیاز آن‌ها را در دو کوله پشتی عروسکی جداگانه می‌ریزد، ابتدا دختر ۴ ساله‌اش را از خواب ناز بیدار می‌کند، بلوزی به تنش می‌پوشاند و کوله پشتی را روی شانه‌های باریک و نحیفش می‌اندازد، موهای مجعدش را آن چنان با کش محکم می‌بندد که آه از نهاد دختر خردسالش برمی خیزد، پسر ۵/۱ ساله‌اش را هم بغل می‌کند و بدون صبحانه از خانه خارج می‌شوند تا هرچه زودتر به سرویس برسند.بین راه دفترچه کوچکی از کیف بچّه‌ها را در می‌آورد و دستورات لازم را یادداشت می‌کند، ساعت ۱۰ شربت یک قاشق، ساعت ۱۲ شربت آهن، یک شیشه شیر خشک قبل از خواب و...بچّه‌ها را به مربّی می‌سپارد و با بوسه­ای به گونه‌های فرزندان، از آن‌ها جدا می‌شود.... .

فرستادن کودک به مهد، دغدغه اغلب مادرانی است که کودکان زیر ۵ سال دارند. آیا کودک ۳ ساله من نیازی به مهدکودک دارد؟ آیا با ورود فرزند ۴ ساله‌ام به مهدکودک، او دچار مشکلات رفتاری و عاطفی نمی‌شود و آیا اصلاً کوچولوی ۲ ساله می‌تواند با دوری از مادر و شرایط خاص مهدکودک سازگاری پیدا کند؟

باید توجّه داشت ارتباطاتی که کودک در این سن برقرار می­کند، بر کلیه رفتارهای او در هنگام بزرگسالی تأثیرات مستقیمی خواهد داشت.اگر کودک در این دوران، از والدین فاصله داشته باشد و دوری مداوم را تجربه کند، مسلماً در آینده و به هنگام بزرگسالی هم این روحیه را به ارث خواهد برد.

«جان بالبی روانشناس و رفتار شناس معروف انگلیسی در حدود 60 سال پیش، این نظریه را مطرح، بررسی  و اثبات می­کند که پیوند خوب عاطفی با فرد در دوران کودکی با مادران، تأثیر مستقیمی بر زندگی او در دوران نوجوانی و جوانی دارد.

اثبات این نظریه بالبی در آن زمان، باعث شد بسیاری از مادران شاغل، ازاینکه کودکان خود را به مهدکودک بسپارند، احساس گناه داشته باشند.این روانشناس با بررسی زندگی نوجوانان بزهکار دریافت که همه آنها به طریقی در کودکی با مادرشان مشکلات عاطفی داشته­اند. او این پیوند عاطفی را "دلبستگی" نامید و معتقد بود که کودکان از 6 ماهگی به مادرانخود دلبسته می­شوند.

کودکان در سنین اولیه زندگی به مهدکودک‌ها سپرده می‌شوند، در حالی‌ که در این دوران،به شدّت،به محبّت و توجّه والدین نیازمند هستند. بنابراین در سال‌های نخستین زندگی، که کودک احساس وابستگی شدیدی نسبت به والدین خود دارد، دوری ازآنان، ممکن است باعث افسردگی و برخی مشکلات روحی و روانی در ایشان شود. براین اساس کودکانی که در دامان مادر ودر محیط گرم خانواده پرورش می­یابند، از امنیت روانی بالایی برخوردارهستند واین احساس امنیت روانی، باعث می‌شود که کودک، مراحل رشد را به صورت طبیعی طی کرده و توانایی‌هایی خود را به ظهور برساند.

پیوند عاطفی کودک در مسجد

پذیرش کودکاندر مهدکودک‌ها، بیش از تعداد استاندارد، با مربّیان کمتر از حدّ استاندارد و گاه کم تجربه و نیز عدم رفتار صبورانه و مادرانه یکی از مشکلات و موانعی است که باعث می­شود کودکان در مهد کودک‌ها از محبّت عاطفی کافی و وافی برخوردار ‌نشوند. با این همه بر خلاف مهدکودک­ها، مساجد هیچ محدودیتی برای پذیرش ندارند، کودکان به راحتی در رفت و آمدبه مساجد هستند و بیش از هر چیز محبّت اطرافیان را دریافت می­کنند؛ زیرا اکثر مسجدی­ها مربّی نیستند و دید مربّی بودن را برای کودک ندارند، بلکه یک تشویق کننده خوب برای این فرزندان به شمار می­روند.

   در باب سیره رسول گرامی اسلام و برخورد با کوردکان، سمعانى از عمر بن الخطاب روایت می­کند که گفت روزی حسنین را بر آغوش پیغمبر اعظم اسلام دیدم و به ایشان گفتم: اسب شما خوب اسبى است!! پیامبر اکرم فرمود: ایشان هم خوب سوارانى هستند.(همان) ابن حمّاد از پدرش نقل می­کند که گفت پیامبر خدا براى حسنین زانو به زمین زد و ایشان را بر عکس یک دیگر بر پشت مبارک خویشتن سوار نمود و فرمود شتر شما خوب شترى است! (إبنشهرآشوب،١٣٧٩ق،ج٢،ص:٣٨٧).

   حضور کودکان به همراه والدین خود در فضای مسجد، سبب خواهد شد علاوه بر اینکه ایشان محبّت پدر و مادر را دریافت می­کنند، توجّه و محبّت اطرافیان هم به ایشان جلب شود. نوعاً مسجدی­ها اینگونه هستند و زمانی­که کودک و نوجوانی را در مسجد می­بینند، او را مورد محبّت خود قرار داده و رابطه عاطفی خوبی با ایشان برقرار می­کنند.

کنترل اجباری هیجان و انرژی

·        وارد سالن می‌شوم،بیشتر از ۲۰ کودک دور تا دور نشسته‌اند و مربّی ژیمناستیک حرکاتی را به آن‌ها می‌آموزد و از آن‌ها می‌خواهد که این حرکات را عیناً انجام دهند. بچّه‌ها ساکت‌اند، گاهی با اعلام مربّی یکدیگر را تشویق می‌کنند، یکی از پسرها وقتی تشویق می‌کند، «هورا» هم می‌کشد، به او تذکّر می‌دهند که فقط دست بزند.علی هم اطاعت می‌کند و بعد از چند دقیقه دوباره فراموش می‌کند. ولی تذکّرها کار خود را می‌کند و او به خاطر می‌سپارد که هیجانش را بروز ندهد.

·        پس از به دنیا آمدن کیان، خواهرم که ساکن در شهرستان بود، پیش ما آمد و تا حدود ۲ سالگی از کیان مراقبت می­کرد، واقعاً در این مدّت فرزندم حتّی یک روز هم بیمار نبود، اما او که تا همیشه نمی­توانست برای کودکم مادری کند. به ناچار الان حدود یک سال است که او را به مهد می­آورم و مشکلات ما هم از همان روز آغاز شد. هر روز یک بیماری جدید، در تابستان اسهال و استفراغ می گیرد و در زمستان دائم سرما می­خورد.

امّا مسجد، مهد کودکی است که با استفاده از فضا و امکانات موجود در آن، مسئولیت مراقبت و پرورش کودکان در ابعاد زیستی، روانی، اجتماعیرا با برنامه تربیتی قرآن و اهل‌بیت و صالحان عهده دار است. تربیت وپرورشخلاقیّت در کودکان و ایجاد فضایی امن برای تخلیه هیجان­های کودکان در مساجد بستری بسیار مناسب است. بنابراین باید تمام همّ و غمّ خود را برای پیاده­سازی سیاست­های جذب کودکان و نوجوانان به مسجد به کار گرفت و از این نهاد مقدس در جهت پرورش نسلی سالم و صالح غافل نماند.