احکام و استفتائات مسجد (مطابق با فتاوای مقام معظم رهبری)
امام جماعت
«استفاده از شبستان مسجد جهت برگزارى جلسات قرائت قرآن و بیان احکام شرعى و معارف اسلامى و سایر مراسم دینى و مذهبى چنانچه مزاحم نمازگزاران نباشد، و زیر نظر امام جماعت باشد، اشکال ندارد»
(أجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری، ج ۱، ص ۱۲۴، پاسخ سؤال ۴۱۳)
اموال مساجد و حسینیه‌ها
س: بعضى از خیرین وسایلى را در مسجد یا حسینیه مى‌گذارند بدون عنوان وقف که اضافه بر نیاز است (مانند فرش) آیا مى‌توان این وسایل را فروخته و پولش را صرف نیازمندى‌هاى همان مکان کرد؟
ج: اگر صاحبان وسایل آنها را وقف کرده‌اند، قابل فروش و تبدیل نیستند، و چنانچه در آن مساجد یا حسینیه‌ها قابل استفاده نیستند به مساجد و حسینیه‌هاى دیگر که استفاده مى‌کنند باید منتقل شوند؛ و اگر وقف نکرده‌اند، با اجازه صاحبان آنها مى‌توان آنها را تغییر یا تبدیل کرد و یا فروخت. (پرسش¬های متداول،سایت مقام معظم رهبری)
درس و بحث
س: آیا از صحن و ایوان مسجد مى‌توان براى توجیه فکرى و فرهنگى و اعتقادى و دروسنظامى به جوانان استفاده کرد،با توجه به اینکه جابراى این امور کم است و از ایوان مسجد هم استفاده دیگرى نمىشود؟
ج: این امور تابع کیفیت وقف صحن و ایوان مسجد است و در این خصوص لازم است نظر امام جماعت و هیئت امناى مسجد را جویا شوید.یاد آورى مى‌‌شود که راهنمایى جوانان و تشکیل کلاس¬هاى دروس دینى با موافقت امام جماعت و هیئت امناى مسجد، امرى است مطلوب و پسندیده. (اجوبةالاستفتائات،ج۱،ص۱۲۰،س۴۰۵)
ورزش در مسجد
س: آیا تمرینات ورزشى در مسجد محله یا خوابیدن در آن یا مسجد دیگر جایز است؟
ج: مسجد مکان ورزش نیست و خوابیدن در مسجد مکروه است. (اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری،ج۱،ص۱۱۹،س۴۰۴).
کتابخانه و اتاق بسیج
س: اشغال کردن مسجد به اینکه مقدارى ازمسجد را کتابخانه کنند یا اینکه براى غیر نمازاجتماع کنند در مسجد، به طورى که مزاحم مصلین(نمازگزاران) باشند چه صورتى دارد؟ ج: کتابخانه کردن مقدارى از مسجد و مزاحمت نمازگزاران جایز نیست(اگر قبل از آنکه زمین وقف مسجد شود قسمتى را کتابخانه و قسمتى را مسجد بسازند اشکال ندارد، ولى پس از آنکه وقف مسجد شد، تغییر آن جایز نیست.) ولى مىتوانند تعدادى کتاب بدون مزاحمت مصلین در مسجد قرار دهند. (استفتائات،ج۲،ص۳۴۶،س۳۱).
بردن بچه‌هاى کوچک به مسجد
س: آیا بردن بچه‌هاى کوچک به مسجد کراهت دارد؟
ج: اشکال ندارد مگر موجب هتک مسجد یا مزاحم نمازگزاران باشد.(استفتائات جدید،سایت مقام معظم رهبری)
حکم زیرزمین مسجد
س: مسجدى تجدید بنا گردیده و زیر مسجد (محل اقامه نماز) زیر زمین بنا شده این زیر زمین چه حکمى دارد و آیا آداب مسجد در آن مکان نیز باید رعایت شود؟
ج: در فرض سؤال زیرزمین مسجد حکم مسجد را دارد و مسجد است. استفتائات جدید ،سایت مقام معظم رهبری
مسجد جامع
س: تعریف مسجد جامع چیست؟
ج: مسجدى که براى اجتماع زیادى از اهالى آنجا ساخته شده و اختصاص به گروه خاصى یا اهالى محلهاى نداشته باشد. (اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری،ج۱،ص۱۲۲،س۴۱۲.)
مسجد قبیله
س: نماز خواندن در مسجدى که عدهاى ازکسانى که در ساختن این مسجد مشارکت داشتهاند ادعا مى‌کنند که مسجد را براى خود و قبیله خودشان ساختهاند، چه حکمى دارد. ج: مسجد، پس از آنکه به عنوان مسجد ساخته شد اختصاص به قوم و قبیله و افراد خاصى ندارد، بلکه براى تمام مسلمانان استفاده از آن جایز است.(اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری ،ج ۱،ص ۱۱۹،س ۴۰۱)
میوههاى درخت مسجد
س: اینجانب خادم مسجدى هستم که مدتسى و دو سال در این مسجد براى رضاى خدا خدمت مىکنم و از کسى مزد و حقوق نگرفته و نمىگیرم، درحیاط این مسجد مقدارى درخت قلمه و درخت میوهغرس نمودم و بار آوردم، آیا جایز است از میوه و چوب آنها خانواده اینجانب استفاده کنند یا جایز نیست؟ج: اگر درختان را از مال خودتان غرسکردهاید و وقف ننمودهاید،میوه آن از خودشماست و مىتوانید استفاده کنید.( الاستفتائات امام۱،ج۲،ص۳۳۴،م۱.)
عدم پرداخت آب بهاى مسجد
س: با توجه به اینکه مساجد شهرها از حق انشعاب معاف و از سوى قانون مکلف به پرداخت آب‌بها مى‌‌باشند مشاهده مى‌‌شود که بعضى از مساجد حق آب‌بها را پرداخت نمى‌‌نمایند. نظرتان را در خصوص وضو در این مساجد و تکلیف هیئت امنا و امام جماعت مساجد اعلام فرمایید؟ ج: امتناع از پرداخت آب‌بها جایز نیست و در صورت علم، موجب بطلان وضو مى‌‌باشد و متصدیان امور مساجد موظفند نسبت به انجام وظایف شرعى و قانونى اقدام کنند. (پرسش¬های متداول،سایت مقام معظم رهبری)
تغییر نام مسجد
س: مسجدى حدود بیست سال قبل ساخته شده است و به نام مبارک صاحب الزمان۷نامگذارى شده و معلوم نیست که این نام در صیغه وقف هم ذکر شده یا نه، حکم تغییر نام این مسجد از صاحب الزمان۷ به مسجد جامع چیست؟ ج: مجرد تغییر نام مسجد مانعى ندارد.(اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری،ج۱،ص۱۲۵ س۴۱۹)
تخریب و بازسازى مسجد
س: اهالى یکى از روستاها در نظر دارند مسجد محقرى که تکافوى اهالى محل را نمىنماید تخریب کنند و مجددا مسجد مناسبى در همان محل بسازند با توجه به اینکه براى توسعه مسجد مزبور تنهاراه، تخریب آن است،لذا خواهشمند است تکلیف شرعى را اعلام فرمائید؟ ج: خراب کردن به منظور توسعه، درصورت احتیاج مردم اشکال ندارد. ( استفتائات امام۱،ج۲،ص۳۶۸،س۸۴)
تغییر محل شبستان مسجد
س: اهالى روستایى تصمیم گرفتند بناى فعلى مسجدشان را به عللى تغییر بدهند و چون به جهاتى ساختن شبستان در محل کنونى مشکل است، آیا مجازند زمین مجاور را شبستان و از مکان قبلى به عنوان محوطه استفاده کنند. ج: مانع ندارد ولى احکام مسجد بر آن مترتب است.(استفتائات امام۱،ج۲،ص۳۶۹،س۸۵)
افتادن آیه قرآن در چاه دستشویى
س: چندى پیش در مسجد محل حرز یکى از بانوان نمازگزار که محتوى قرآن بوده است در چاه توالت افتاد براى اینکه آن حرز را پیدا کنند درب دستشویى را موقتاً بسته‌اند تکلیف امام جماعت هیئت امنا و نمازگزاران مسجد چیست؟ ج: فقط براى کسى که برایش شرعاً ثابت شده است، رفتن به آن دستشویى جایز نیست و باید صبر کند تا یقین کند حرز پوسیده شده و از بین رفته است و اما براى آنان که نمى‌دانند، تکلیفى نیست و کسى که حرز را انداخته لازم نیست به دیگران بگوید و اگر عسر و حرج است لازم نیست چاه را تخلیه کنند. (پرسش¬های متداول،سایت مقام معظم رهبری)
استفاده شخصى از آب مساجد
س: آیا استفاده شخصى آنهم به مقدار کم،از آب مخصوص وضو در مساجد، مثلا مغازهداران محل براى نوشیدن یا درست کردن چاى یا براى ماشین، با توجه به اینکه چنین مسجدى واقف مشخص ندارد که از این کار منع کند، چه حکمى دارد؟ ج: اگر معلوم نباشد که آب، تنها وقف وضوى نمازگزاران است و عرف مردم آن محل و رهگذران از مثل این آب استفاده مى‌کنند،اشکال ندارد هر چند احتیاط دراین موارد مطلوب است. (اجوبةالاستفتائات، مقام معظم رهبری،ج ۱،ص ۱۲۴،س ۴۱۵)
دست زدن
س:دست زدن همراه با شادى و خواندن و ذکر صلوات بر پیامبر اکرم و آل او: در جشن‌هایى که به مناسبت ایام ولادت ائمه معصومین:و اعیاد وحدت و مبعث برگزار مى‌‌شود چه حکمى دارد؟ اگر این جشنها در مکانهاى عبادت مانند مسجد و نمازخانههاى ادارات و مؤسسات دولتى و یا حسینیه‌ها برگزار شوند، حکم آنها چیست؟
ج: به‌طور کلى کفزدن فىنفسه به نحو متعارف در جشنهاى اعیاد یا براى تشویق و تأیید و مانند آن اشکال ندارد ولى بهتر است فضاى مجالس دینى به‌خصوص مراسمى که در مساجد و حسینیه‌ها و نمازخانهها برگزار مى‌‌شود، به ذکر صلوات و تکبیر معطّر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد. (اجوبةالاستفتائات، مقام معظم رهبری س ۱۱۸۲)