شناسایی ۲۴ آسیب در کارگروه توسعه مساجد شورای عالی انقلاب فرهنگی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز رسیدگی به امور مساجد، نظام اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی را جز بر محور مسجد نمی‌توان طراحی و مهندسی کرد، مسجد باید محور هر محله‌ در شهرهای کشور اسلامی باشد و بر حول این محور واحدهای ارائه دهنده خدمات فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی به مردم محله سامان بپذیرند. بنابراین مهندسی فرهنگی کشور باید بر محور مسجد انجام شود. در این صورت همانگونه که مسجد، پایگاه نهضت و پناهگاه انقلابیون مسلمان و پشتوانه عظیم پیروزی انقلاب اسلامی بود، اصلی‌ترین سنگر و جایگاه پاسداری از انقلاب اسلامی نیز می شود. در راستای بررسی جایگاه مسجد در نظام جمهوری اسلامی گفتگویی با ناظمی اردکانی، دبیر کارگروه مدیریت کلان دستگاه های فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی ترتیب دادیم که حاصل آن از نظرتان می گذرد.

-برای مسجد در نظام انقلاب اسلامی چه جایگاهی تعریف شده است و تا جایگاه تعریف شده چقدر فاصله داریم؟

بحث محوریت بخشیدن به مساجد، یکی از موضوعات اصلی و حیاتی برای نظام مقدس جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی است زیرا پایه شکل گیری نظام جمهوری اسلامی بر استقرار مسجد است. ما در عقاید، باورها و در تاریخ اسلام، مسجد را جایگاه اصلی و محوری می دانیم.

پیامبر اکرم (ص) وقتی موقعیتی را در مدینه فراهم دیدند اولین اقدامی که برای استقرار نظام اسلامی انجام دادند، بنای مسجد بود و همه فعالیت هایشان را بر محوریت مسجد شکل گرفت.

در تاریخ ساختار، واحد و تشکیلاتی را سراغ نداریم که جای مسجد را بگیرد. اینکه مسجد را محور همه فعالیت ها قرار دهیم پیام های بسیاری دربردارد. این نشان می دهد که دین و اجتماع پیوند جدی دارد و نمی توانیم بگوییم که دین جدا و زندگی هم جدا است. بی توجهی به دین و پایگاهی همانند مسجد، همان چیزی می شود که سکولار تبلیغ می کند. اینکه مسجد و معبد وجود داشته باشد و مسایل جاری انسان ها در جای دیگر و دستگاه های دیگر پیگیری شود. پیامبر اکرم (ص) همه امور جامعه را در مسجد پیگیری می کردند. در نظام جمهوری اسلامی هم شواهدی در این زمینه است که البته هنوز به نقطه ایده آل نزدیک نشده ایم اما تلاش داریم که به آن نزدیک شویم. در طول انقلاب اسلامی هم شاهد بودیم امام خمینی (ره) که در کنار محل سکونت، محل کار و فعالیتشان حسینیه قرار داشت و امروز مقام معظم رهبری هم در کنار محل کارشان حسینیه ای است. این نشان می دهد که دین و معنویت می تواند با امور زندگی پیوند داشته باشد.

- امروز مساجد در چه شرایطی به سر می برند و شواری عالی انقلاب فرهنگی برای ساماندهی دستگاه ها و نهادهایی که هر یک رسیدگی به بخشی از فعالیت های مربوط به مساجد را عهده دار شده اند چه قدم هایی برداشته است؟  

اگر می خواهیم در نظام مقدس جمهوری اسلامی به اهدافمان برسیم باید مسیری که پیامبر (ص) و آموزه های دین اسلام مشخص کرده را بپیماییم. مسیر اصلی برای پیمودن مسیر اصلی تنها مسجد است و نمی توان برای آن حاشیه ایجاد کرد.

اما شاید برخی بگویند در حال حاضر شرایط طی کردن مسیر فراهم نیست که باید آن شرایط در جامعه فراهم شود. باید مسیر رسیدن به اهدف مشخص و طی شود. نکته دوم این است که همه معتقد هستند که انقلاب اسلامی در بستر مساجد پیروز شد و اگر مساجد نبودند شاهد پیروزی انقلاب اسلامی نبودیم بنابراین ضرورت دارد به موضوع مسجد بیشتر توجه شود.

نکته سوم این است که در جامعه نهادهای زیادی شکل دادیم. این نهادها و جایگاه ها بسیاری از کارهای مسجد را بر عهده گرفته اند و تلاش ما این است که مسجد را به جایگاه اولیه برگردانیم و همه نهادها را به سمت کارآمدی و اثربخشی سوق دهیم. شاید یک راه آن باشد که همه دستگاه ها را حذف کنیم و مسئولیت های آنها را به مسجد واگذار کنیم. انقلاب اسلامی نشان داده است که مرامش این نیست. در دوران دفاع مقدس دیدیم که ارتشی که در خدمت رژیم گذشته بود و وظیفه اش خدمت به دشمنان بود در مسیر انقلاب قرار گرفت. بنابراین باید همه دستگاه ها و نهادهایی که هر کدام بخشی از کارهای مساجد را در دست گرفته اند را در خدمت مسجد بیاوریم.

شورای عالی انقلاب فرهنگی دستگاهی است که با ایجاد آن تلاش شد در ساز و کارهای نظام بر اساس فرهنگ اسلامی تحول ایجاد کند و تلاش کند در فرهنگ هم تحول صورت گیرد. با توجه به اینکه مسجد، اصلی ترین و اساسی ترین جایگاه را دارد بنابراین چندین دهه است که موضوع مسجد در دستور کار شوراهای تخصصی شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار دارد و یکی از این شوراها، شورای مدیریت کلان دستگاه های فرهنگی است که به موضوع مسجد و دستگاه هایی که در حوزه مسجد فعالیت دارند به صورت مستقیم پرداخته است.

از سال 1384 در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی کمیته توسعه نهادهای دینی با حضور صاحب نظران تشکیل شد که در این کمیته یکی از موضوعات جدی مورد بحث، مسجد است. از جمله اینکه کارکردهای مسجد در نظام جمهوری اسلامی چه باید باشد. ما امروز کارکرد عبادی مسجد را پذیرفته ایم. اینکه مردم باید در مسجد حضور یابند و نماز جماعت بخوانند اما تصور کارکردهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی هنوز قدری برای برخی مشکل است. حتی برای مسجد کارکرد دفاعی را هم پذیرفته ایم یعنی امروز پایگاه های مقاومت بسیج در مساجد حضور دارند. بنابراین کمیته توسعه نهادهای دینی بخشی از فعالیت هایش این موضوع است که مساجد چه کارکردهایی باید داشته باشد.

اما بحث این است که وضع موجود چیست؟ که باید گفت، امروز وضع موجود با وضع مطلوب فاصله دارد. بر همین اساس از سال 1384 بحث آسیب شناسی این موضوع مورد توجه قرار گرفت که در حوزه مدیریت و بحث مسجد با چه ضعف ها، آسیب ها، خلاها و تعارضاتی روبرو هستیم.

- آسیب های مساجد از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به کجا رسید و برای رفع آسیب ها چه چاره ای اندیشیده شده است؟

بر اساس مطالعات و با حضور دستگاه های مرتبط با مسجد آسیب های توسعه مسجد شناسایی شد و 24 مورد بر اساس مطالعه و تحقیق به دست آمد و در دستور کار کمیته توسعه مساجد در شورای مدیریت کلان دستگاه های شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت. بعد از بررسی آسیب ها تلاش کردیم با حضور دستگاه ها برای هر آسیب راه حل پیدا کنیم بنابراین از دستگاه ها خواسته شد که راه حل ها و راهکارهای پیشنهادی را مکتوب بیان کنند.

24 مشکل و آسیب توسعه مساجد با حضور صاحب نظران هر دستگاه بررسی شد و برای بررسی این مشکلات و آسیب ها، جلسات متعددی در طول یک سال و نیم تشکیل شد و از دستگاه های متعددی همچون اوقاف و امور خیریه، سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز رسیدگی به امور مساجد، ستاد عالی کانون های مساجد کشور و حوزه علمیه، سازمان بسیج مستضعفین، ستاد اقامه نماز که به صورت مستقیم با مساجد در ارتباط هستند  در این نشست حضور داشتند. بعد از اتفاق نظر دستگاه های مذکور در مورد آسیب ها و مشکلات، آسیب ها در شورای کلان مدیریت دستگاه های فرهنگی شورای عالی انقلاب مورد تصویب قرار گرفت و در حال حاضر در مرحله دوم در حال بررسی در شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

اما دستگاه ها منتظر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد این موضوع نماندند و هر دستگاهی وظایف خود را شناخت و دستگاه ها در حد اختیارات وظایف خودشان را مورد پیگیری قرار دادند. به عنوان مثال ستاد عالی کانون های فرهنگی هنری مساجد وظایف خود را دانست و در دستور کار قرار داد و بعد از آن فعالیت هایش را آغاز کرد به گونه ای که نقشه آمایش کانون های مساجد را تهیه کرد که هم اکنون در حال اجرا است.

ادامه دارد.....