بخش‌های مرمت شده مسجد جامع کبیر یزد رونمایی شد.(شبستان.92/02/17)

به گزارش خبرگزاری شبستان از استان یزد، در مراسمی با حضور معاون عمرانی استاندار، معاون میراث فرهنگی و جمعی از نمایندگان هیئت امناء مسجد جامع یزد، بخشی از مرمت و ساماندهی مسجد جامع یزد رونمایی شد.
 

این اقدام همزمان با برنامه‌ای کشوری با عنوان رونمایی از مرمت و ساماندهی 600 مسجد تاریخی و اماکن مذهبی انجام شد.
 

سامان کارگر، معاون میراث فرهنگی استان یزد در این زمینه ضمن غنی شمردن استان از نظر تعدد بناهای معماری مذهبی همچون مساجد و تکایا، اظهارداشت: ثبت چنین آثاری در استان علاوه بر لزوم حفظ و پاسداشت آن، موجب رونق گردشگری مذهبی در این استان شده است.
 

به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد، کارگر عنوان کرد: در سالی که گذشت با همت و مشارکت هیئت امنا‌های مساجد، ائمه‌ جمعه و مسئولان استانی، 39 مسجد به صورت مرمت و ساماندهی شد.
 

کارگر، عملیات مرمت این مساجد را مشتمل بر تدوین طرح‌های مرمت و اجرای آنها، مرمت سازه و تزئینات، استحکام بخشی و ساماندهی دانست و از همکاری کلیه نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط قدردانی کرد.

مسجد جامع کبیر یزد در یک نگاه

بنای اولیه مسجد جامع یزد در قرن پنجم هجری توسط « امیر علاءالدوله کالنجار » اولین امیر کاکویی و بنای‌کنونی مسجد در قرن هشتم‌هجریتوسط«سیدرکن الدین محمد‌قاضی » احداث شده است.
 

مسجد جامع یزد در ضلع غربی‌ خیابان‌ امام خمینی، انتهای‌خیابان مسجد جامع و در محله دروازه شاهی‌ واقع و به شماره 206 مورخ 31/4/1313 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
 

 بنای مسجد جامع کبیر یزد طی قرون متمادی بر بقایا و یا در کنار بناهای‌متنوعی بنا شده ‌است که‌ در متون تاریخی تحت عناوین مسجد جمعه شهرستان، مسجد جامع عتیق، مسجد جمعه قدیم ‌«‌ درده » مسجد جامع نو و بناهای ‌الحاقی آن به ‌اسامی گوناگون یاد شده است.
 

در قرن پنجم هجری‌ « امیر علاءالدوله کالنجار »‌ اولین امیر‌کاکویی پس از ورود به یزد به ‌تعمیر و نوسازی مسجدی به نام مسجد جمعه شهرستان می‌پردازد که در قرون قبلی برپا بوده و قبله آن سه درجه نسبت به قبله اصلی به سمت شرق انحراف داشته است. همسرش ارسلان خاتون مناری در کنار مسجد اولیه بنا می‌کنند که تا قرن نهم برپا بوده است.
 

 فرزند ایشان « علاءالدوله گرشاسب » ( 513 ـ 488 هجری ) مسجد دیگری با طرح تک ایوانی گنبد دار در جوار مسجد عتیق و در سمت غربی آن بنیان نهاد. وی پایاب قنات زارچ که هم اکنون نیز در صحن فعلی واقع است احداث می‌کند و جماعتخانه‌ای در ضلع غربی به بنا می‌افزاید.
 

پایه‌های مسجد جامع نو در سال‌های 724 یا 728 هجری قمری در پشت قبله مسجد جامع قدیم توسط « سیدرکن الدین محمد‌بن قوام الدین بن نظام حسینی یزدی قاضی » گذارده شده است.
 

مسجد جامع کبیر یزد بدون تردید یکی از شاهکارهای بدیع معماری مساجد ایران به شمار می‌آید که تزئینات زیبا و منحصر به فرد آن جلوه‌ای ستودنی به آن داده، این بنا مشتمل بر یک ایوان رفیع و گنبد خانه و دو شبستان تابستانه در طرفین آن دو گرمخانه در ضلع شرقی و غربی و یک صحن بزرگ مستطیل شکل و دو پایاب است.
 

مسجد دارای 6 ورودی است که در اضلاع مختلف بنا واقع ورودی اصلی که در ضلع شرقی مسجد دارای سردر رفیع و نیز کتیبه‌های کاشی معرق است و دو مناره نیز بر آن استوار گردیده، این سردر زیبا در زمان شاهرخ تیموری به بنا اضافه شده و بر آن تزئینات و کاشی معرق با نقوش گره چینی و اسلیمی کار شده است.
 

 در ضلع غربی بنا درست مقابل ورودی مذکور قرار گرفته و آن هم به یک هشتی گشوده می‌شود که نمای این درگاه با کاشیکاری جدید تزئین یافته. ورودی دیگر مسجد در ضلع شمالی و درست روبروی ایوان قرار دارد. این ورودی متصل به یک کریاس است و سردر آن با کتیبه‌های قرآنی و تزئینات کاشی معرق جدید تزئین یافته است.
 

ورودی شمال غربی دارای نمای ساده و بی پیرایه است که به یک دالان طویل گشوده می‌شود که این دالان به یکی از رواق‌های اطراف صحن متصل می‌گردد.
 

دو ورودی دیگر مسجد یکی در ضلع جنوب غربی واقع در شبستان غربی گنبدخانه و دیگری در شمال شرقی و در بخش قدیمی مسجد واقع شده که در حال حاضر هر دو مسدود می‌باشد.
 

صحن وسیع مسجد مستطیل شکل و به ابعاد 53 × 20 متر است و در وسط آن مهتابی بزرگی جهت اقامه نماز در فصول مناسب قرار گرفته. دور تا دور صحن را رواق هایی با طاق‌های گشوده به آن دور می‌زند که علاوه بر ایجاد سرپناه و سایبان، زیبایی خاصی به فضای صحن داده و آن را ا ز یکنواختی خارج می‌کند.
 

دو گرمخانه مسجد در ضلع شرقی و غربی صحن قرار دارند، گرمخانه شرقی به شبستان شازده معروف است و دارای 48 ستون مستطیل شکل با ازاره‌های پوشیده از کاشی‌های شش ضلعی و فیروزه ای رنگ می‌باشد.
 
در ضلع شرقی و غربی این گرمخانه شاه نشین‌هایی که در انتهای آن پنجره و نورگیرهایی تعبیه شده است. این شبستان همچنین دارای طاق‌های گنبدی است که در قسمت مرکزی‌شان نورگیرهایی سنگی هشت ضلعی قرار دارد.

محراب این گرمخانه دارای دهانه گشاد با قوس‌های پنج و هفت و نیز نقوش مهری ظریف و زیبا است. گرمخانه ضلع شرقی کاملاً جدید و از احداث هیأت حامیان مسجد است. این گرمخانه نیز از نوع ستون‌دار بوده و محراب جدید آن با کاشیهای خشتی و هفت رنگ تزئین یافته است.
 

 مسجد همچنین دارای دو پایاب است که از یکی آب زارچ و از دیگری آب محمود آباد می‌گذشته، ورود به این پایاب‌ها در ضلع شمالی و شرقی مسجد می‌باشد.
 

گنبد زیبای مسجد از نوع دو پوسته پیوسته بوده و بر آن نقش گل صابونکی معقلی با ظرافت اجرا شده است و بر ساقه آن کلمه « الملک للّه » به خط کوفی تکرار شده است.