بیرجند - یک کارشناس ارشد باستان شناسی به استناد مطالعات انجام شده در شهرستان قاینات ، از تعیین محدودة شهر کهن قاین و پیدایش بقایای مساجدی از صدر اسلام تا اواسط قرن چهارم هجری از آن خبر داد.
ˈرجبعلی
لباف خانیکیˈ در مقاله ای که به نخستین همایش ملی باستان شناسی ایران
ارائه شد گفت: حاصل یک فصل گمانه زنی و دو فصل کاوش باستان شناسی پیرامون
شهر قاین و تپه شازده حسین واقع در حاشیة جنوب شرقی آن شهر منجر به نتایج
ارزشمندی شد که تعیین محدودة شهر کهن قاین و پیدایش بقایای مساجدی از صدر
اسلام تا اواسط قرن چهارم هجری از آن جمله بود.
وی افزود: در سال
1386 با مرکزیت مسجد جامع کنونی قاین در محورهای متعدد اقدام به گمانه زنی
شد که لایه نگاری دیواره گمانه ها و مطالعة یافته ها نشان داد عرصة مسکونی
شهر قدیم قاین تا اواسط قرن پنجم هجری در اراضی جنوب و جنوب شرقی قاین با
مرکزیت تپه شازده حسین گسترده بوده است.
وی گفت: گمانه هایی که در
مجاورت مسجد جامع کنونی حفر شد نیز تردیدهایی را در انتساب مسجد به اواسط
قرن پنجم هجری یا قبل از آن در پی آورد و این تردیدها موجب طرح این فرضیه
شد که مسجدی را که ناصر خسرو در سال 444 هجری قمری توصیف کرده، باید در جای
دیگری جستجو کرد.
خانیکی افزود: آثار و نشانه هایی که می توانست به اثبات آن فرضیه کمک کند پایه های ضخیم سنگی در تپه شازده حسین بود.
وی
ادامه داد: دو فصل کاوش باستان شناسی در سالهای 1387 و 1391 نه تنها وجود
مسجدی عظیم متناسب با توصیف ناصر خسرو را به اثبات رسانید، بلکه پیدایش
بقایای پایه های گلی را در پی داشت که متعلق به مسجدی از نوع مساجد شبستانی
صدر اسلام بود.
وی اضافه کرد: گمانه زنی مجاور برخی پایه ها نشان
داد نخستین مسجد حداقل در شش مرحله مرمت یا بازسازی شده و در طول زمان در
محل فضاهایی با کاربری متفاوت نیز ساخته شده است.
نخستین همایش ملی
باستانشناسی ایران طی روزهای چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته در بیرجند
برگزار شد و در آن از 300 مقاله رسیده، 62 مقاله به صورت پوستر و 54 مقاله
به صورت شفاهی در 17 نشست علمی ارایه گردید. 666/110