ششم ذیقعده؛ روز بزرگداشت طلایه‌دار حریم ولایت
۱۳۹۲/۰۶/۲۰

به دلیل نامشخص بودن روز ولادت حضرت احمد بن موسی(ع)، شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۸ روز ششم ذیقعده یعنی پنجمین روز از دهه کرامت را به نام روز بزرگداشت احمدبن موسی شاهچراغ(ع) جهت ثبت در تقویم مناسبت‌های ملی-اسلامی کشور تصویب کرد.

حضرت سیدامیر احمد(ع) ملقب به شاهچراغ و سیدالسادات الاعاظم، فرزند بزرگوار امام موسی کاظم(ع) است. بنا به نقل شیخ مفید(ره)، احمد بن موسی(ع) مردی فاضل و با ورع و محدث و کریم النفس و جلیل القدر بوده و امام کاظم(ع) او را بر دیگر فرزندانش مقدم می‌داشت و بعد از حضرت رضا(ع) عزیزترین فرزندانش بود و مزرعه خود را که به نام یسیریه معروف بود، به وی بخشید.

در کتاب بدایع الانوار از لب الانساب نقل شده که جناب احمد بن موسی(ع) هزار قرآن به خط خود تحریر کرده و با پول آن غلام می‌خرید و بعد آنها را آزاد می‌کرد.

احمد بن موسی(ع) در حجاز به سیدالسادات و در ایران به شاه چراغ معروف است، اما علت نام‌گذاری آن به سیدالسادات به جهت عبادت و جلالت و وثاقتش بود.

پسران امام هفتم(ع) بنا به مشهور 19 نفر هستند. حضرت احمد بن موسی(ع) و محمد بن موسی(ع) از یک مادر که ام احمد خوانده می‌شد، متولد گردیدند. آرامگاه ایشان اکنون در شهر شیراز، میعادگاه عاشقان است.

وی از شخصیت‏های عالی مقام و جلیل القدر و پرهیزکار بود آگاهی درباره زندگی وی بسیار اندک و برخی از مقاطع زندگی او مبهم و در منابع جز به بعضی از قسمت‏های زندگی او پرداخته نشده، در مورد مادر او گفته شده ملقب به ام احمد بوده است. در خصوص رابطه احمد با پدرش این اندازه آورده‏اند که امام کاظم(ع) او را دوست داشت و ملکی از خود را بدو بخشید و او را به بخشندگی و دلیری ستود.

مورخان گزارش داده‏اند که پس از شهادت امام کاظم(ع)، مردم مدینه به لحاظ شخصیتی که احمد داشت، به در خانه او رفته و با وی بیعت کردند و او پیشاپیش جمعیت به مسجد پیغمبر رفت و خطبه‏ای خواند و به مردم گفت: ای کسانی که با من بیعت نموده‏اید! بدانید که من خودم با برادرم علی(امام رضا(ع)) بیعت کرده‏ام و او واجب الاطاعة است. بر من و شما است که از او اطاعت کنیم. سپس از منبر پایین آمده و به اتفاق همه مردم به در خانه برادرش رفته و با حضرت بیعت کردند.

درباره آمدن احمد بن موسی(ع) به ایران و انگیزه او گزارش‏های گوناگون وجود دارد و این قسمت از زندگی وی فاقد شفافیت است. برخی عقیده دارند. احمد در بغداد ساکن بود و آن گاه که خبر شهادت و در گذشت ناگهانی امام رضا(ع) را شنید، شدیداً ناراحت شد و گریه کرد. آن گاه با همراهانی بسیار (حدود سه هزار نفر) به خون خواهی و انتقام از مأمون خروج کرد و روی به ایران نهاد. بر پایه این گزارش او در قم و ری با سپاهیان مأمون جنگید و سرانجام به خراسان آمد و در جایی نزدیک اسفراین طی جنگ با لشکریان مأمون کشته شد.

بعضی دیگر باور دارند که احمد پیش از درگذشت امام رضا(ع) و مقارن با ولایت عهدی او همراه جماعتی قصد ایران کرده تا به برادرش ملحق شود. بر اساس این گزارش حرکت او به طرف فارس بود. این گزارش نیز به صورت‏های گوناگون بیان شده است. برخی آورده‏اند که عامل مأمون در نزدیکی شیراز با او جنگید. هنگامی که یاران احمد شنیدند امام رضا(ع) وفات یافته است، متفرق شدند و به سوی شیراز رفتند.

مورّخان در خصوص شهادت و یا وفات و محل دفن احمد نیز اختلاف دارند.

این اختلاف مبتنی بر آن است که وی به اسفراین رفته و در آن جا به شهادت رسیده و یا در شیراز وفات یافته و یا به شهادت رسیده است. برخی عقیده دارند وی در اسفراین به شهادت رسید و در همان جا دفن شد و زیارتگاه او همان جا است. بر این اساس قبر احمد بن موسی(ع) در اسفراین و یا مکان‏های دیگر بوده و آرامگاه شیراز مربوط به احمد بن موسی نیست.

برخی دیگر باورد دارند که احمد در شیراز در جنگ با عامل مأمون شهید شد و یا این که در شیراز مخفی شد و بعد وفات کرده و در همان جا دفن گردید.

امین بعد از گزارش آنانی که محل دفن احمد را اسفراین و یا مکان دیگر می داند، می نویسد:... و هذا غریب مخالف للمشهور من ان مشهده شیراز...

حقیقت امر آن است که به طور قاطع نمی‏توان گفت قبر وی در کجا است، ولی شواهد و قرائن دیدگاه آنانی را که قایل هستند شیراز محل دفن احمد می‌باشد، تأیید میکند و مشهور همین است.

محسن امین بعد از بیان عقیده آنانی که محل دفن احمد بن موسی را در اسفراین و یا مکان دیگر می دانند، می‌نویسد: این عقیده بعید و مخالف با عقیده مشهور است که محل شهادت و قبر او شیراز می باشد.

تاریخ وفات احمد بن موسی(ع) دقیقاً معلوم نیست، ولی برخی تاریخ وفات را حدود 203 که همزمان با شهادت امام هشتم(ع) است، ذکر کردند.