آنچه تاکنون مورد بحث قرار گرفت پیرامون عظمت و جایگاه مساجد، تقویت این جایگاه و پرهیز از تخریب موقعیت مساجد بوده است. گرچه تاکنون بیان شده است که مسجد جاى عبادت و ذکر الهى است، اما با نگاهى به دیگر روایات در خصوص مسجد و اهمیت جماعت و نماز جماعت در مسجد، نکته با اهمیتى روشن مىشود و آن اینکه گویا تمام اینها مقدمه تمرکز و وحدت و تجمع مؤمنان بوده است تا در کنار هم و با قلبهاى مملو از محبت نسبت به هم در مقابل خداى بزرگ به تسبیح و عبادت بپردازند.
از کلام رسول خداست که مىفرماید: «تحفة الملائکه تجمیر المساجد»؛ تحفه فرشتگان جماعت میان مساجد است. و نیز در کلامى دیگر در پرهیز از تفرقه و جدایى مىفرماید: شیطان گرگ انسان است همانند گرگ گوسفندان، همیشه میشهاى دورافتاده و کنارگیر را مىگیرند. پس، ازدستهبندى (گروهگرایى و دسته دسته شدن) پرهیز نمایید و بر شما باد به حضور در جماعت و مجالس عمومى و مسجد.
امام صادق علیهالسلام در جواب مردى که سؤال نمود: در منزل نماز طولانى همراه با مستحبات بخوانم بهتر است یا در مسجد و به جماعت و به طور مختصر فرمود: با جماعت نماز بخوان و از نماز فُراداى طویل بپرهیز.
امام موسى بن جعفر علیهالسلام از پدر بزرگوارش نقل فرمود: کسى که در منزل خود وضوى کامل بگیرد و مویش را شانه کند و خود را معطر نماید سپس از خانهاش بدون عجله و با آرامش و وقار بیرون بیاید و به طرف محل نماز برود در حالى که میل به جماعت مسلمین دارد، قدمى از زمین بر نمىدارد و نمىگذارد مگر آنکه یک حسنه برایش نوشته مىشود و یک گناه از او محو گردد و یک درجه به خداوند نزدیک شود تا زمانى که داخل مسجد شود تا این که فرمود: سپس نماز را با امام جماعت شروع کند، از طرف خداوند مغفرت و بهشت بر او واجب مىشود قبل از اینکه امام سلام نماز را بدهد.
پیامبر اسلام صلىاللهعلیهوآله مىفرماید: کسى که در پیوستن به نماز جماعت از دیگران پیشى گیرد چنان است که گویى در ایمان پیشى گرفته است.
پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله در حدیثى دیگر مىفرماید: آگاه باشید، کسى که براى اقامه نماز جماعت به سوى مسجد قدم بر مىدارد براى هر یک قدمش هفتاد هزار حسنه منظور مىشود.
همه این روایات در اهمیت نماز جماعت است. برتر دانستن نماز مختصر جماعت از نماز طولانى فرادا با مستحبات، حقیقتى را بیان مىکند و آن وجود یک عنایت خاصه از سوى خداى بزرگ در جماعت است. جماعت قدرت اسلام است؛ در جماعت دست الهى همراهى دارد؛ در مسجد باید قدرت اسلام نمایان شود؛ جماعت مسلمانان قدرت اسلام است. پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله مىفرماید: هر کس بدون عذر موجهى با مسلمین در مسجد نماز جماعت نمىخواند نمازش کامل نیست و کسى که در منزلش نماز مىخواند و نسبت به جماعت مسلمین بىتوجه است غیبتش جایز مىباشد. و کسى که نسبت به جماعت مسلمین بىتوجه است از عدالت ساقط است و دورى کردن از او واجب است.
این تهدیدات براى آن است که کسى قصد جدایى و تفرقه نکند و آهنگ اختلاف با جماعت مسلمین سر ندهد و راه و رسم خویش رااز جماعت مسلمانان جدا نکند؛ چرا که تفرقه و جدایى و بىتوجهى به یکدیگر خواست دشمنان اسلام و دشمنان پیامبر گرامى اسلام است. مسلمان باید نسبت به افراد و جماعتش حساس باشد و در کنار آنها آهنگ وحدت و عبودیت را به صدا درآورد که این مهم خواست خدا و رسول خدا صلىاللهعلیهوآله مىباشد. در همین راستا امام صادق علیهالسلام در جواب جمیل بن صالح که سؤال کرد: کدام افضل است، اینکه انسان در اول وقت نماز بخواند یا مقدارى نماز را به تأخیر بیندازد تا با اهل مسجد به جماعت نماز بخواند، زمانى که مسجد امام جماعت دارد؛ امام فرمود: نماز را به تأخیر بیندازد و بااهل مسجد نماز بخواند زمانى که مسجد امام جماعت دارد.
ثواب نماز اول وقت و تأکید بر آن کم نیست، اما در جایى که جماعت است آهنگ فردى، هرچند براى کسب ثواب نماز اول وقت، مورد اشاره امام معصوم نیست، بلکه همراهى و هماهنگى با جماعت توصیه و تأکید مىشود.
در روایت از پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله نکته قابل توجهى ذکر شده است و اینکه «من مشى الى مسجد یطلب فیه الجماعة کان بکل خطوة سبعون الف حسنة»؛ حرکت به سوى مسجد براى کسى که طالب جماعت است، براى هر گامى که بردارد هفتاد هزار حسنه و پاداش در نظر گرفته مىشود. نکته مهم «یطلب فیه الجماعة» است؛ یعنى به قصد نماز جماعت و رسیدن به جماعت حرکت کند. تمامى این روایات گواه بر این است که جماعت در مسجد هدف است؛ جماعتى که راه وحدانیت و وحدت و یکدلى را طى مىکند. رسول گرامى اسلام صلىاللهعلیهوآله براى ایجاد نظم و هماهنگى و ایجاد وحدت، شانههاى نمازگزاران را در نماز جماعت مىگرفت و منظم مىکرد و مىفرمود: مساوى و منظم باشید، نامنظم و جدا از هم نباشید که قلبهاى شما از همدیگر جدا مىشود.