با قطع نظر از آیات 17 و 18 سوره توبه، مى‏توان گفت: قرآن کریم در جاى دیگرى با بیانى موجز و مختصر، شرایط لازم را براى متولیان مساجد ذکر نموده: «وَ مَا لَهُمْ أَلاَّ یُعَذِّبَهُمُ اللّهُ  وَهُمْ یَصُدُّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَا کَانُوا أَوْلِیَاءَهُ إِنْ أَوْلِیاؤُهُ إِلاَّ الْمُتَّقُونَ وَلکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ»؛ چرا خداوند کفار و مشرکان را عذاب نکند؟ در حالى که آنان با وجودى که سرپرست و متولى مسجدالحرام نیستند، راه آنان را بر بندگان خدا بسته و مانع از ورود مؤمنان به مسجدالحرام مى‏شوند؟ سرپرستى مسجدالحرام تنها از آنِ انسان‏هاى متّقى است، ولى بیشتر آن‏ها این را نمى‏دانند.

از آنجا که با وجود تقوا، کلیه اوصاف و شرایطى که در آیه 18 سوره توبه ذکر شده، حاصل خواهد بود، مى‏توان گفت: این آیه، شرایط لازم براى متولیان مساجد را ذکر نموده است. امّا توّهم اینکه لزوم تقوا تنها در مورد متولیان مسجدالحرام شرط است، پندارى نادرست مى‏باشد؛ زیرا هر مسجد دیگرى نیز به دلیل آنکه خانه خدا و محل تقوا و عبادت و کانون هدایت است، متولیانى تقواپیشه را مى‏طلبد و تفاوت مسجدالحرام و دیگر مساجد از این جهت تنها به شدت و ضعف است؛ یعنى اهمیت ویژه و موقعیت مسجدالحرام اقتضا مى‏کند که متولیان و گردانندگان آن از مرتبه والایى از تقواى الهى برخوردار باشند.

لزوم پیش‏بینى چنین شرایطى براى متولیان مسجد، تا حد زیادى به نقش حیاتى و حساس که یک مسجد باید در جامعه اسلامى ایفا نماید، مربوط مى‏شود. اگر مسجدى بخواهد حقیقتاً مرکز عبادت و بندگى خداوند متعال و پایگاه جهاد فکرى و کانون تعلیم و تعلم معارف اسلامى باشد و به هنگام جنگ و بروز خطرات براى جامعه اسلامى، پایگاه تجمع رزمندگان و محل تقویت و پشتیبانى نیروهاى جهادگر و در عین حال، مظهر تبلور وحدت جامعه اسلامى باشد، بسیار طبیعى است که باید از متولیان و گردانندگان مؤمن، موحّد و خداجو برخوردار باشد؛ انسان‏هایى که شعائر الهى را به پاى داشته و در بجا آوردن واجبات دینى خویش کوشا و در یک کلام متقى و پرواپیشه باشند.

در طول دوران قبل و بعد از پیروزى انقلاب اسلامى در ایران نیز آشکارا مشاهده شد مساجدى که داراى متولیان و گردانندگانى صالح و شایسته بودند، توانستند به خوبى نقش اصیل خویش را در جامعه اسلامى ایفا نمایند.