ساختمان مناسب مسجد شمارى نشانهاى اختصاصى دارد که آن را با لوازم ایمان مىشناساند: در بیرون، یک منبع آب براى وضو آماده شده که مسلمانان مىتوانند با طهارت عبادى نماز بخوانند، و یک مناره در خدمت فرا خواندن مؤمنان براى نماز است. در حالى که در درون، یک طاقچه خالى کوچک (محراب) در مرکز دیوار قبله، سمت نماز را نشان مىدهد، و در مساجد همگانى جمعه (جامعها) یک منبر در سمت راست محراب براى پیشواى نماز (خطیب) قرار گرفته تا خطبه خود را ایراد کند. دیگر مشخصههاى اختیارى، عبارت از یک محل سربسته براى حاکم (مقصوره)، یک سکو براى خوانده «جهت دادرسى» (دکه)، و یک میز خطابه براى قصهگو (کرسى) است.
براین نکته باید تأکید ورزید که مسجد منحصرا یک مکان مذهبى نیست، بلکه صحن مساجد مانند میدان عمومى یونان باستان یا مکان اجتماعات روم، مکان مطلوب براى گردهمایى عمومى است، که در آن، خطبه جمعه همواره مسائل سیاست، جنگ و مذهب را مورد توجه قرار داده است، و همین طور جمعیت براى خلفا و والیان ابراز احساسات نمودهاند، قاضیان جلسه دادگاه تشکیل دادهاند، بیتالمال نگهدارى شده و امر تعلیم دایر بوده است. مسجد بر خلاف یک کلیسا، نه تنها خدمات مربوط به ازدواجها و تولدها را ارائه نمىدهد، که اسلام آیین اعتراف و مراسم پذیرش به عضویت مسجد را هم مقرّر نکرده است.