قرآن کریم علّت نامگذارى «مسجد» را چنین مى‏داند:

مسجد را «مسجد» گویند؛ زیرا محلّ سجده و مقرّ تواضع در پیشگاه خداوند متعال است. سجده مظهر بندگى و تعظیم در برابر حق تعالى مى‏باشد و در میان تمامى عبادت‏ها حتّى نسبت به دیگر اجزاى نماز نیز از شرافت و برترى ویژه‏اى برخوردار است. بنابراین، مسجد به معنى محلّ سجده و نماز و در واقع، به مفهوم جایگاه عبادت و یاد خداوند متعال مى‏باشد.

در قرآن کریم از مسجد به عنوان «بیت‏اللّه‏» نیز یاد مى‏شود. راز این نامگذارى آن است که مردم در این مکان به سوى خداوند متعال تقرّب مى‏جویند و با عبادت خالصانه و پرحضور به سوى او ره مى‏سپارند. همان‏گونه که انسان براى یافتن کسى او را در خانه‏اش مى‏جوید، براى بار یافتن در محضر خاص پروردگار و ملاقات با وى نیز باید به مسجد که منزلگه اوست بشتابد. پس خانه خدا در حقیقت، خانه مردم و محل گرد آمدن آنان براى پرستش و بندگى حق‏تعالى است.

قرآن همچنین کعبه را که برترین خانه خدا روى زمین است، خانه‏اى براى مردم به شمار آورده و مى‏فرماید:  « إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ».