در سخنان معصومان  علیهم‏السلام نیز به پیروى از قرآن کریم بر جنبه‏هاى عبادى مسجد، فراوان تأکید شده است: دقّت در عمل به احکام و آداب مسجد نشان مى‏دهد که پیشوایان دین برآنند تا مسجد جایگاهى مناسب براى ذکر و یاد حق‏تعالى باشد و مؤمنان بتوانند در آنجا با حضور قلب خداى را پرستش کنند. آنان بر همین پایه، از انجام هر کارى که ممکن است مسجد را از ایفاى
چنین نقشى باز دارد، نهى نموده‏اند.

آراستن مساجد با طلا، نقاشى کردن مسجد، خرید و فروش، قضاوت کردن و اقامه حدود در مسجد، راه دادن دیوانگان و خردسالان به مسجد، بلند کردن صدا و به زبان آوردن سخنان بیهوده، اعلام اشیاى گمشده و پیدا شده در مسجد و امورى از این دست، هر کدام مى‏تواند انسان را از توجه شایسته به نماز و عبادت مسجد باز دارد.

گاه اتفاق مى‏افتد رفتار دیوانه‏اى در مسجد یا کارهاى بچّه‏گانه کودک خردسال افکار نمازگزاران را پریشان کند. اعلام چیزى پیدا یا گم شده، جمعى را از توجّه به نماز و عبادت باز مى‏دارد. بیرون آوردن شمشیر از غلاف یا آویزان نمودن آن در سمت قبله مسجد ممکن است براى نمازگزار یا کسى که به قرائت قرآن یا ذکر و دعا مشغول است، ایجاد هراس و وحشت نماید و او را از عبادت باز دارد. تأکید بر حضور در مسجد با حالت طهارت و پاکیزگى، ترغیب نمازگزاران نسبت به آراستن خویش و استفاده از عطر و بوى خوش و برطرف نمودن بوى بد دهان و بدن به هنگام حضور در مسجد نیز بر همین پایه است. گاه دیده مى‏شود بوى ناخوشایند بدن کسى در مسجد فضا را براى جمعى از نمازگزاران غیرقابل تحمّل مى‏کند و در نتیجه، آنان را از عبادت توجّه شایسته به خداوند باز مى‏دارد. سخن گفتن درباره امور دنیوى نیز با محیط عبادت و یاد خداوند تناسبى ندارد؛ گفتگوى دو یا چند نفر پیرامون امور دنیوى، زمینه مساعدى را براى تشویش افکار ذاکران و نمازگزاران فراهم مى‏نماید.

پیشوایان دین افزون بر بیان چنین احکام و دستورهایى، در سخنان خویش با تعبیرهاى گوناگون بر این نکته که مسجد اساساً براى عبادت و یاد خدا بنا شده، پاى فشرده‏اند. پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله خطاب به شخصى که در مسجد اعلام مى‏کرد چیزى را گم کرده است و هم خطاب به کسى که در مسجد به تراشیدن تیر مشغول بود، فرمودند: «...إنّها لغیر هذا بُنِیُت»؛...مسجد را براى ‏چنین‏کارهایى ‏نساخته‏اند.

از چنین سخنانى به روشنى استفاده مى‏شود که مسجد در اسلام، محلّى براى عبادت و یاد خداست. لحن این گفتارها نشان مى‏دهد این نکته که مسجد به عنوان مرکز عبادت و بندگى خداست، آن‏چنان در باور و اندیشه مسلمانان مسأله‏اى روشن بوده است که پیامبر  صلى‏الله‏علیه‏و‏آله تنها به بیان اینکه «مسجد را براى این کارها نساخته‏اند» اکتفا نموده‏اند. گرچه در مواردى، براى بیدار نمودن غافلان، به نقش و رسالت اوّلیه مسجد تشریع شده است. پیامبر  صلى‏الله‏علیه‏و‏آله خطاب به کسى که در مسجد شعر مى‏سرود، فرمودند: «... انّما نُصِبَتِ الْمساجدُ للقرآن»؛ ... مساجد را براى قرآن خواندن ساخته‏اند.

در مقام بیان فضیلت مسجدسازى مى‏فرمایند: «مَنْ بَنى مسجدا لیُذکر اللّه‏ُ فیه بُنى له بیتٌ فى الجنَّة»؛ کسى که مسجدى را به این انگیزه که یاد خدا در آن شود، بنا نهد، خانه‏اى در بهشت براى او ساخته مى‏شود.

چنین سخنانى به روشنى رسالت اولیه مسجد را، که پرستشگاه بودن آن است، بیان مى‏کند.