نخستین اقدام رسول خدا صلىاللهعلیهوآله پس از هجرت به مدینه، ساختن مسجد براى اجتماع مردم بود. پیامبر و همراهان در مسیر هجرت از مکه به مدینه، روز دوشنبه 12 ربیعالاول به قبا، در دو فرسخى مدینه، مرکز قبیله بنىعمرو بن عوف رسیدند و در منزل بزرگ قبیله (مکثوم بن الهدم) فرود آمدند. گروهى از مهاجرین و انصار نیز در انتظار مرکب رسول خدا صلىاللهعلیهوآله بودند.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآله تا آخر هفته در آنجا توقف داشتند و در همین فاصله کوتاه، پیامبر «مسجد قبا» را براى قبیله بنىعوف پایهگذارى فرمودند.