«انما یعمر مساجد اللّه‏ من آمن باللّه‏ و الیوم الآخر»[1]

خیر مقدم خدمت همه‏ى سروران، علماء، ائمه جماعات، شخصیت‏هاى فرهنگى و فعالان مساجد.

در طى یک سال و اندى، تغییراتى در مرکز به وجود آمده و البته کارهایى هم قبلاً شده بود که تشکر مى‏کنیم و از آقایان که اسباب آبروى مسجد را فراهم کردند و به نمایشگاه انتقال یافت، تشکر مى‏کنیم.

امیدواریم تحولى که به وجود آمده، به بار بنشیند، کار فرهنگى دیر به ثمر مى‏رسد، در مساجد کارهاى اساسى پایه‏ریزى شده، در مرحله‏ى اول ساخت و ساز و تعمیر مساجد آغاز شد و 800 مسجد تجهیز شد، از شوراى شهر و شهردارى کمک شد، مجمع خیّرین مسجدساز بر محوریت آیت‏اللّه‏ غیورى تشکیل شد. صندوق
قرض‏الحسنه فعالان مسجد به کمک مراجع عظام در حال تشکیل است. کلاس‏هاى خوب براى ارتقاى کمى و کیفى فعالان مساجد و همچنین جلسات حوزه‏ها در مناطق. یکى از کارهاى پربرکت در مسجد مجد تشکیل شد و ائمه جماعات، دوره‏ى فشرده‏اى را طى مى‏کنند، در قم هم مرکزى تشکیل شد که مطالعات مسجد انجام مى‏شود، و صدها مقاله‏ى علمى با موضوعات ساماندهى مسجد براى مرکز رسیده است.

تشکیل شوراى جوانان که خواهران براى تشکیل آن فعالیت خوبى داشتند و از آنان نیز تشکر مى‏شود.

اینک لازم است مسأله ساماندهى مساجد بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد؛ دو چیز را باید براى براى خودمان روشن کنیم:

اوّل. وضعیت فعلى را که مى‏دانیم.

دوّم. وضعیت مطلوب را که آن را هم مى‏دانیم.

براین اساس مطالب خود را در قالب تذکرات ذیل تقدیم مى‏کنم:

1 . اولین نکته این است که اکنون ما کمک دولتمردان را مى‏خواهیم تا به مطلوب برسیم؛ اگر بودجه‏اى به مساجد داده شود، مظاهر فساد از بین مى‏رود و قابل پیشگیرى است، هر کجا مساجد، فعالیت کامل و با محوریت عمل کرده، نتایج خوبى داشته است.

از جناب آقاى هاشمى رفسنجانى متشکریم در دولت ایشان آئین‏نامه‏ى مساجد تصویب شد، که معتقدیم اگر دقیق عمل شده بود، مشکلات ما حل مى‏شد، در نهایت به این نتیجه رسیدیم که برویم و حداقل دنبال اجراى مصوبه برق و گاز و آب رایگان باشیم، اگر همان هم عمل شود، خوب است.

مشکلات بیمه خدام که سازمان بیمه مى‏گوید: باید سازمان برنامه‏ریزى پول بدهد و استاندار محترم تهران، امسال را قبول کردند تا راه بیفتد، تا ان‏شاءاللّه‏ بعد حل بشود و در نهایت دولت توجه بیشترى به حوزه‏ى دین داشته باشد، اگر مساجد محور قرارگیرد، دیگر کسى نمى‏تواند به حرم على‏بن ابیطالب توهین کند، مساجد باید محلى باشد، براى تشکّل یک پارچه مسلمین، دولت نباید بى‏تفاوت باشد، قرآن مى‏گوید: «الذین ان مکنّاهم فى الارض اقام الصلاة...».[2]

امام جماعت که امکاناتى ندارد، هرچه داریم امکانات مردمى است، دولت امکانات دارد، مخاطب این آیه دولت است، امام که توانست چنین نهضتى را سامان دهد، از مساجد شروع کرد، مساجد را پایگاه قرار داد.

چند لحظه‏اى نکاتى را عرض مى‏کنم: نکته اوّل این‏که فرصت گران‏بهایى به‏برکت انقلاب عزیز و عظیم اسلامى به وجود آمده که خداى تبارک و تعالى اساس خوبى را براى انسان‏هاى مؤمن مخلص فراهم نموده و این فرصت را ما انسان‏ها نمى‏دانیم چقدرش به دست خود ماست؛ یعنى اگر خوب استفاده کردیم خوب بهره‏بردارى کردیم و از این فرصت‏هاى پیش آمده بهره لازم را بردیم طبعا خداى تبارک و تعالى به ما لطف مى‏کند و یک نعمتى را که به نام انقلاب به ما عنایت کرده حفظ مى‏کند و اگر قدردانى نکردیم مثل خیلى از گذشتگان فرصت‏هایى برایشان پیش آمده، از فرصت استفاده نشد، نعمت‏ها از آنها سلب شد، لذا امروزه به ویژه براى خانم‏ها فرصتى بود که باب‏هایى در حوزه دین پیش آمده، خوشبختانه به‏برکت نظام یک حرکتى است که اگر ما داراى برنامه باشیم، از ما حمایت مى‏کند.

2 . باید بپذیریم که مساجد ما براى نیازهاى فعلى نظام درست نشده، ما حقیقتا مشکل داریم؛ زیرا مساجد ما فقط یک شبستان دارد، فقط براى نماز! عمدتا فضاى لازم را براى کار در بخشى از مساجد داریم، اما در بخش زیادى ما این امکانات را نداریم و بایستى تلاش بکنیم با رویکردى که مردم و جامعه دارند، طبعا فضاهاى فرهنگى، فضاهاى خدماتى، فضاهاى علمى آموزشى، فضاهاى ارزنده‏اى که بتواند مشکلات اجتماعى مردم را تا حدودى بتواند حل کند این‏ها چیزى است که جایش در مساجد تا حدودى خالى است؛ لذا باید تلاش کنیم این‏ها را ایجاد کنیم.

همه مساجد باید داراى صندوق قرض‏الحسنه بشوند، همه مساجد بایستى داراى تعاونى‏هاى مصرفى که کالاهاى ضرورى مردم را با قیمت پایین‏تر به دست مردم برساند، این امکانات باشند. مساجد ما بتوانند به بینوایان کمک کنند به جوان چه دختر و چه پسر براى ازدواج و تهیه و فراهم کردن مقدمات زندگى آنها را فراهم کند، از نظر فکرى و سیاسى مساجد ما باید ایفاى نقش بکند، لذا کار سنگین است و مسؤولیت زیاد است.

خوشبختانه رویکرد مردم به مساجد، یک رویکرد زیبا و عالى است نسل جوان مشتاقانه به مسجد روى آورده‏اند؛ ایام البیض همه معتکفین قریب به اتفاق جوانند چه دختر و چه پسر، این رویکرد مبارک هست، لکن لازم هست که در مساجد ما امکانات لازم را براى پذیرایى از معتکفین داشته باشیم، از آنهایى که به مسجد مراجعه مى‏کنند، ما اسباب لازم را داشته باشیم که ان‏شاءاللّه‏ با این حرکتى که شروع شده، ما آینده را آینده خوبى مى‏بینیم و اگر بخواهد مساجد در جهان اسلام بدرخشد، مسجد فقط جاى نماز نیست، باید نماز اقامه شود، مسجد فقط جاى دعا نیست، دعا هم باید خوانده شود، اما ظرفیت مسجد، هدف مسجد و آرمان پیامبر«صلى‏الله‏علیه‏و‏آله» و اهل‏بیت«علیهم‏السلام» و امام والامقام و مقام معظم رهبرى این نیست که فقط یک نمازى خوانده شود، مسجد مرجع است، پایگاه است، مرکز است براى انجام همه امور مسلمین؛ همان‏طور که در صدر اسلام بوده، چند سال اول انقلاب این بخش در مساجد بود، ما باید دو مرتبه آن چه را از ما گرفته‏اند، و در مساجد نیست، همه را به مساجد برگردانیم. ساخت فرهنگ عمومى وظیفه ما است، محبّت فکرى جامعه از آنِ ماست حرکت‏هاى فرهنگى گسترده براى ماست؛ بیان معارف دین مسؤولیت ماست، خلاصه اداره صحیحِ مرکزِ تصفیه و تهذیب نفس کار ماست. تعلیم و تعلم از آنِ ماست دو مرتبه باید مساجد تبدیل شود به یک مرکز دینى به معنى عام یعنى همه امور باید از مساجد الهام بگیرد، دولت ما دولت مسجدى، نمایندگان ما مسجدى، مسؤولین اجرایى و قضایى همه و همه بایستى با الهام‏گیرى از مسجد یعنى هر کارى مى‏کنند، عبادت باشد و اگر بخواهند عبادت باشد، مى‏فرمایند عملى که با قصد قربت باشد، براى خدا انجام بدهد، چه نماز، چه زکات، چه خمس، چه کمک به بینوایان، چه عیادت از مریضان، چه تشییع جنازه مؤمنین و مؤمنات،  چه حضور در صحنه‏هاى فرهنگى، همه مى‏شوند عبادت؛ چه عبادتى بالاتر از این که آدم بتواند زیر بغل یک درمانده را بگیرد؟ چه عبادتى بالاتر از این که بتواند مراکز مشاوره‏اى در مساجد ایجاد شود؟ یک عده از مردم حقوق‏شان ضایع مى‏شود، اما بلد نیستند استیفاى حق بکنند، این‏ها را راهنمایى بکنند. چه عبادتى بالاتر از این که مسجد مکانى براى مشاوره خانواده‏ها باشد؟ چه عبادتى بالاتر از این‏که بچه‏هاى مؤمنین و عزیزان ما که الان نیاز به کلاس کنکور دارند، نیاز به کلاس‏هاى تقویتى دارند و آموزشگاه‏ها مطالبه پول زیادى را مى‏کنند، در مساجد این‏ها برگزار شود تا بچه مسلمان‏ها خوب درست بخوانند به دانشگاه راه پیدا کنند تا آینده از آن نیروهاى مؤمن و مخلص باشد؟ از همه این‏ها عبادت هست و الان در بخشى از مساجد انجام مى‏شود این‏ها بخش کوچکى از کارکرد مساجد است.

کارکرد و خدمات مساجد بیشتر از این‏هاست. منتها ما زبان گزارش‏نویسى را هنوز در مساجد بلد نیستیم، براى انعکاس تلاش‏هایمان تمرین و آموزش لازم هست.

این‏ها را باید بلد باشیم، کارى که مى‏کنند بتواند منعکس شود. این انعکاس قلب همه مؤمنین را شاد مى‏کند و دل همه مخالفین را مى‏لرزاند، لذا لازم است ما براى سال‏هاى آینده در این قسمت‏ها آموزش بدهیم که چگونه کارکردهاى مساجد را منعکس کنیم، چگونه کارهاى خوبى که در مساجد مى‏شود به دیگران نشان بدهیم تا الگو شود، دیگران هم انجام بدهند.

ان‏شاءاللّه‏ این نمایشگاه تبدیل شود به نمایشگاهى که در آینده چندین کیلومتر را زیر پوشش خود قرار بدهد و طرف وقتى وارد نمایشگاه شود حیران شود که از چه غرفه و از چه کارهایى دیدن بکند، چون تنوّع کار در مساجد خیلى زیاد هست ولى انعکاس آن بسیار کم است؛ از سوى دیگر باید توجه داشت که برخى از امور مساجد را نمى‏توان به خوبى انعکاس و گزارش نمود؛ چه کسى مى‏تواند ارتباط عاطفى بین مسجد را با مسجد دیگر به صورت گزارش ارایه کند؟ چگونه کسى مى‏تواند محبّت بین مسجدى‏ها را منعکس کند؟ چه کسى مى‏تواند برادرى و خواهرى که در مساجد حاکم است، این را به تصویر بکشد یا به رشته تحریر دربیاورد؟ قادر نیستند این طور چیزها را فقط خود مسجدى‏ها مى‏دانند، چه روابط خوبى و ارتباط ارزشمندى بین مسجدى‏ها وجود دارد.

3 . لازم است توجه کنیم که مساجد به عنوان یک تشکل عظیم اسلامى، در سراسر جهان اسلام حضور دارند. ما از این تشکل مهم، بیشتر از هفتاد هزار یا صد هزار مسجد در سرتاسر کشور داریم، این مساجد ما همه‏اش دربش باز است، برق دارد، آب دارد، گاز دارد، تلفن دارد، خادم دارد، امام جماعت دارد، هیئت امنا دارد، اگر ما یک روزى بتوانیم هفتاد یا صد هزار مسجد را با هم گره بزنیم، این‏ها مراکز را با هم مرتبط بکنیم، این تشکّل را محکم بکنیم ضدانقلاب غلط مى‏کند بخواهد در کشور ما نفس بکشد، اگر این تشکّل قوى شود، یعنى خانم‏هاى مسجدى تشکل‏شان قوى شود، یعنى گسترش بدهند و یکدیگر را بشناسند، آقایان مسجدى هم تشکل‏شان را گسترش بدهند، یکدیگر را بشناسند؛ در هر مسجدى حداقل هیئت امنا 5 نفر هستند، این طورى شما صدهزار را ضرب در 5 کنید چند تا مى‏شود 500 هزار، شما بیائید این 500 هزار را در بخش خواهران هم اضافه کنید، یک عدد چند میلیونى آن هم از انسانهایى که با یکدیگر ارتباط اعتقادى دارند، ارتباط دینى دارند، ارتباط عاطفى دارند، با چنین تشکّل منسجمى چه کسى مى‏تواند مبارزه کند؟ اگر مساجد داخل، ارتباط دینى‏شان را محکم بکنند آن وقت مساجد همه کشورهاى اسلامى نیز از طریق سازمان کنفرانس اسلامى که هفته گرامیداشت مساجد به تصویب آنان رسیده است اگر این‏ها با هم گره بخورند، به نظر شما چه اتفاقى مى‏افتد؟ چه کارى در جهان اسلام مى‏شود؟ آن وقت دیگر کسى جرأت نمى‏کند به نجف حمله کند به حرم حضرت امیرالمؤمنین«علیه‏السلام»حمله کند! کسى نمى‏تواند مسجدالاقصى را به آتش بکشد! اصلاً و ابدا همه آنها ساقط مى‏شوند. امام عزیز فرمودند:

اگر مسلمان‏ها با هم متحد شوند هر کدام یک سطل آب برداشته و بریزند تبدیل به یک سیل مى‏شود که اسرائیل را آب مى‏برد.

اگر همه مساجد با هم شوند، هیچ حزبى هیچ تشکلى به اندازه این حزب بزرگ اسلامى که بنیان‏گذار آن خود خداست و رئیس این حزب هم خود خداست، قدرت و توانایى ندارد. حزبى که خود خدا بنیانگزارش باشد، شکست ندارد. خود خداوند این حزب را بنیان‏گذارى کرده، خود خدا این پایگاه را درست کرده، بعد هم از مرکز مکه، مسجدالنبى، مسجدالاقصى، مسجد کوفه، مساجد دیگر این‏ها را اگر با هم گره بزنیم، در نهایت سر رشته به دست مسجد به‏عنوان مرکز علم و عمل باشد؛ یعنى مرکز ولایت اللّه‏، مرکز انوار حقّ الهى، شما فکر بکنید در عالم اسلام چه اتفاقى مى‏افتد؟ همه مشکلات حل مى‏شود.

وقتى هم که آقا امام زمان ظهور مى‏کنند، طبق روایات ما مکه محل ظهور آقا امام زمان هست؛ شما سربازان امام زمان هستید، قدر خودتان را بدانید، این پایگاه را حفظ کنید، مقدس است، بمانید و تلاش کنید.

در زمان غیبت آقا امام زمان، نائب امام زمان، مقام معظم رهبرى سردمدار است؛ اکنون همه رشته‏ها به مقام معظم رهبرى وصل مى‏شود، یعنى مرکز ولایت یعنى آنجایى که هر چیز به خداى تبارک و تعالى وصل هست.

4 . انجام امر به معروف و نهى از منکر از طریق مسجد است؛ امر به معروف و نهى از منکر، دو فریضه‏ى الهى است که آن قدر اهمیت دارد که سایر معارف دینى به وسیله‏ى این دو امر مهم، اقامه مى‏شود. اکنون پرسش مهم آن است که چه کنیم تا تأثیرگذار باشیم؟ چه کنیم تا سخن ما با عمل ما، روش ما، منش ما، و متد ما هماهنگ باشد؟ چگونه باشد که ما بتوانیم تأثیر بگذاریم؟

در باب تبلیغ که حرکتى در راستاى امر به معروف و نهى از منکر است، مى‏فرمایند: بهترین روش، روش ابلاغى است یعنى آدم، طرف مورد تذکّر را قانع کند؛ لذا مى‏فرمایند: پیام تأثیرگذار پیامى است که هم استدلال لازم را با خودش داشته باشد و هم حامل آن پیام، بایستى شرایط لازم براى کسب محبوبیت اجتماعى از سوى مخاطب را داشته باشد؛ به طور مثال وقتى مرجع تقلید حرف مى‏زند همه تسلیم‏اند، یک عالم و فقیه که خود را تزکیه کرده، وقتى سخن مى‏گوید، همه سخن او را مى‏پذیرند، لذا علاوه بر استدلال لازم، محبوبیت هم شرط است.

روش دیگر روش غیرمستقیم است؛ امام صادق«علیه‏السلام» یک فردى را مى‏دانستند مشروب مى‏خورد و او را در دربار منصور مى‏برند، چشم‏هایش کور شده بود، خوب چشمهایش نمى‏دید، منصور به همه هدایایى اهدا کرد، او هم مى‏خواست هدیه‏اش را بگیرد، امام هدیه‏اش را گرفت، آورد و به دستش داد، بعد خواست امر به معروف و نهى از منکر کند این بیان را عنایت بکنید؛ امام صادق«علیه‏السلام»چه کرد؟ فرمود: «ان الحسن لکل احد حسن و منک احسن لمکانک منّا» پدر تو در خانواده ما بوده هر کس کار بد انجام دهد، بد است، اما از تو بدتر است! هر کس کار خوب بکند، خوب است، اما از تو خوب‏تر است؛ چون تو پیش ما آبرو دارى، حیثیت دارى![3] مى‏گویند: بعد از این تذکر، دیگر دیده نشد که او چنین عملى را انجام دهد. امام او را احترام کردند، شخصیت او را حفظ نمودند و نگفتند: چنین مى‏کنى! با کنایه فرمودند؛ زیرا تبلیغ غیرمستقیم تأثیرش بیشتر است. حفظ شخصیت مردم بسیار مهم هست و سخن در آنها تأثیر مى‏گذارد؛ لذا باید آنها را با این روش امر به معروف و نهى از منکر کرد؛ شهید مطهرى مى‏فرمایند: امر به معروف و نهى از منکر دو قسم هست: یک قسم آن براى همه مردم به صورت عامه است، همه باید امر به معروف و نهى از منکر کنند. براساس فرموده‏ى مقام معظم رهبرى یکى بگوید، دومى هم بگوید، سومى هم بگوید، دهمى هم بگوید، حتى خبر کند، همه بگویند، همه بگویند، این مهم هست!

قسم دویم: امر به معروف ونهى از منکر خاص و ویژه است؛ یک جمعى در بین شما باشد و این‏ها امر به معروف و نهى از منکر کنند؛ از این مطلب مى‏شود این نتیجه را گرفت که ما بایستى علاوه بر انجام کار خود، امر به معروف و نهى از منکر را تکثیر بکنیم، بعضى جاها خیلى جاها مردم توده‏ى مردم باید حضور یابند در برخى موارد کار تخصصى هست شبهاتى هست یا بحث کلامى است گاهى ممکن است مسایل تخصصى باشد، مثل مفاسد اقتصادى که الان در جامعه هست در برابر مفاسد اقتصادى کى الان مى‏تواند امر به معروف و نهى از منکر کند؟ در مسایل سیاسى کى مى‏تواند؟ کسى که سیاست را بفهمد، اقتصاد را بفهمد، مفاسد ادارى را که الان وجود دارد، بسیار تخصصى است کار هر کسى نیست. لذا حتما این‏ها تخصصى است حضرت آیت‏اللّه‏ شاهرودى ریاست محترم قوه قضائیه نقطه ظریفى را اینجا گفتند، فرمودند: در یکى از استان‏ها، میان دادگسترى، بسیج و ائمه جمعه و جماعات هماهنگى بوجود آمده و روشی را براى امر به معروف و نهى از منکر طراحى کرده اند، لذا  باید در این‏ زمینه‏ کار کرد.

قرآن مى‏فرماید: «لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتب و المیزان لیقوم الناس بالقسط و انزلنا الحدید فیه بأس شدید و منافع للناس و لیعلم اللّه‏ من ینصره و رسله بالغیب ان اللّه‏ قوى عزیز».[4]

منتها برنامه مى‏خواهد، حساب مى‏خواهد، متد مى‏خواهد، با یک روش منطقى و صحیح بروید بالا؛ یک جایى هم مى‏رسد به قوه قهریه و الا امکان ندارد ما فقط بگوییم این کارها را نکن، نه که نمى‏کند.

یک بیانى هست دوست دارم این بیان را خدمت شما عرض کنم و ختم کلام کنم، حضرت فرمود: «فاعل الخیر خیر منه». خیلى زیباست امر به معروف خوب است اما آمر به معروف و ناهى از منکر، از خود امر به معروف و نهى از منکر مهم‏تر است! علم خیلى خوب است، اما عمل کننده به علم از عالم بالاتره و از خود علم هم بهتر است! زیبایى خوب است اما بیانگر زیبایى از خود زیبایى هم بهتر است!

از شماهایى که این مسؤولیت را پذیرفته‏اید، اگر امر به معروف و نهى از منکر داراى ارزشى هست، شماهایى که این کار را انجام مى‏دهید، ارزش شماها از این کار بالاتر است. لذا قدر خودتان را بدانید.

در نهایت هم عرض مى‏کنم متأسفانه حاکمیت ما، دولت ما در مقابل این مسایل بى‏تفاوت است، در حوزه دین، دولت و برنامه‏ریزان ما بى‏تفاوت شده‏اند؛ بودجه‏هایى که در اختیار این‏ها هست همه جا خرج مى‏کنند الا در حوزه‏ى دین!

من از بعضى‏شان سؤال کردم: شما این پول‏ها را کجا خرج مى‏کنید؟ جواب یکى از آنها که اگر اسم ببرم، خیلى رسوایى راه مى‏افتد، این بود که آقاى مثلاً صدمیلیارد تومانى یا دویست میلیارد تومانى! جالب این که یکى از این‏ها گفتند: ما مى‏دهیم به ارشاد! گفتم: دیگر بدتر، دیگر بدتر از این نمى‏شود، بودجه دولتى‏ها رو آدم بدهد به ارشاد که این کار را بکن! حوزه دین ثقلش در مساجد است، ثقلش در حوزه‏هاى علمیه هست، ثقلش علمایى هستند که شب و روز کار دیگرى انجام نمى‏دهند. اما از این بودجه‏ها به هیچ وجه صرف مساجد و علما نمى‏شود! اشتباها به جاهاى دیگر سرازیر است! اما آیا همیشه اشتباها به سمت و سوى جاهاى دیگر سرازیر مى‏شود؟

متأسفانه دولتمردان ما به این امر بى‏تفاوتند؛ اگر هم درد دین دارند، حداقل اگر هم در دل دارند، ما نمى‏فهمیم! اگر یک وقتى هم مى‏آیند به سمت ما حواستان جمع باشد از وجود ما استفاده ابزارى نکنند! مواظب باشید تا به حال، قصد قربت را ما ندیده‏ایم! دولتمردان ما براى خدا، قصد قربت کنند، حوزه دین را تقویت کنند، در حالى که همه‏اشان از پلکان دین بالا رفته‏اند؛ همه‏شان به وسیله همین علمایى که در مساجد جمع شده‏اند، همین ائمه جمعه، همین خطبا، همین گویندگان، همین ائمه جماعات، همین آدم‏هاى بى‏توقعى که دور و بر ما هستند، همین بسیجى‏ها، آدم‏هاى مخلصى که در مساجد جمع شده‏اند، از راه این منش و رفتار این‏ها به مقامات رسیده‏اند امّا وقتى رفتند، انصافا توقع داریم این آیه شریفه: «الذین ان مکنّاهم فى الارض اقام الصلاة و اتواالزکاة».[5] را اجرا کنند. مخاطب این آیه کیست؟ من امام جماعت؟! مخاطب کیست؟ خطاب به آن‏هایى است که «ان مکناهم ...» مکنّا چیست؟ پول، ثروت، دولت الذین مکناهم است. لااقل اگر براى ما خیر مادى نداشته‏اید، زیر بغل ما را نگرفته‏اید، دردى از ما درمان نکردید، لااقل درد سر هم درست نکنید؛ لذا در پایان، یک عبارت عرض کنم، ان‏شاءاللّه‏ در هفته‏ى دولت گزارشى به ما بدهند در باره‏ى خدماتى که به دین کردند.          خوشبختانه روز گرامیداشت جهانى مساجد امسال به نحو قوى‏تر، گسترده‏تر و راحت‏تر از سال گذشته برگزار مى‏شود. ما مى‏بینیم خیلى از عزیزان، ما را تشویق مى‏کنند؛ از این خدمات تقدیر مى‏کنند؛ از ریاست مجلس گرفته تا سایر عزیزان، ریاست محترم قوه‏ى قضائیه، مجمع تشخیص مصلحت نظام و سایر دلسوزان، همه تلاش مى‏کنیم مشکلات را برطرف کنیم و مساجد موانع از سر راهش برداشته شود، خدا به همه توفیق بدهد، که در این راه گام برداریم.

تشکر از همه عزیزانى که شرکت کردند سخن گفتند، حضور خوب شما در نمایشگاه، حضور خوبتان در همه جلساتى که در این هفته برگزار شد، همه و همه قابل تقدیر است. والسلام علیکم و رحمه اللّه‏ و برکاته