نقش جهانى مساجد در ایجاد وحدت و پشتیبانى از حرکتهاى انقلابى جهان اسلام
از همان آغازین روزهاى بعثت، قرآن کریم مسلمانان را امتى واحد و مؤمنان را برادر یکدیگر خواند و آنان را به اتحاد و پرهیز از اختلاف و تنازع دعوت نمود و پیمودن راه مستقیم را به آنان توصیه فرمود. و پیامبر بزرگوار اسلام براى تحقق این اتحاد، کوشش فراوانى مبذول و زحمات طاقت فرسایى متحمل گشت.
شاید بتوان ادعا نمود که از جمله فلسفههاى تشریع و واجب ساختن اجتماعات معنوى همانند نماز جماعت، نماز جمعه و کنگره سالیانه حج، استحکام پیوندهاى دینى و برادرانه در امت اسلامى بوده است، زیرا خداوند، کعبه را سبب قوام یافتن مردمان خوانده است.
قرآن کریم نه فقط مسلمانان را به وحدت فراخوانده، بل همه موحدان را در پرتو عبودیت خداوند به وحدت دعوت نموده است: «قل یا اهل الکتاب تعالوا الى کلمه سواء بیننا و بینکم ان لانعبد الا اللّه».[1] با عنایت به آن که مسجد مرکز اصلى عبادت و عبودیت خداست، چرا ما از این مراکز مقدس براىوحدت بخشى بین مسلمانان استفاده نکنیم؟ رویکرد اساسى پیامبر به ساخت مسجد در آغاز هجرت مؤید این حقیقت است که اجتماع معنوى و روزانه مسلمانان در مسجد، پیوندهاى اجتماعى و وحدت بخش آنان را مستحکم مىسازد، آن حضرت در آغاز هجرت، پس از خروج از غار ثور و به هنگام ورود به منطقه و محله قبا که تا مرکز شهر یثرب فاصله چندانى نداشت، مسجد قبا را بنیان نهاد تا نقش اساسى مسجد در اسلام و زندگى مسلمانان و ضرورت توجه مردم را به این مرکز وحدت آفرین معطوف سازد.
پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله پس از اقامت چند روزه در قبا و بناى نخستین مسجد در اسلام و ملحق شدن امیرالمؤمنین على علیهالسلام، به همراه فواطم در روز جمعه به سوى شهر یثرب حرکت کردند، ولى در میان راه و نزدیک ظهر به محله بنىسالم رسیدند. مردم قبیله به استقبال آن حضرت آمدند و درخواست کردند که در میان آنان نزول اجلال فرماید. مسلمانان بنىسالم اگرچه پیش از ورود پیامبر صلىاللهعلیهوآله مکانى براى نماز ساخته بودند، ولى به صورت رسمى افتتاح نشده بود. پس از اصرار مردم، ناقه آن حضرت کنار مسجد متوقف شد، پیامبر فرود آمدند و این مسجد با قدوم و حضور رسول اللّه صلىاللهعلیهوآله و ایراد خطبه و اقامه نماز جمعه، به طور رسمى افتتاح و تثبیت شد.
پس از ورود به مدینه نیز نخستین اقدام آن حضرت ساخت «مسجد نبوى» بود که مرکز کلیه فعالیتهاى اجتماعى، سیاسى، دفاعى و حکومتى مسلمانان شد.
امروزه و در این شرایط حساس تاریخ که از یک سو اسرائیل سرزمینهاى قدس شریف را به اشغال درآورده و خیال تخریب مسجد الاقصى را در سر مىپروراند و امریکا با اشغال دو کشور اسلامى فریاد شروع دوباره جنگهاى صلیبى را به گوش رسانیده و مسلمانان در بسیارى از نقاط جهان تحت فشار و ظلم و ستم قرار دارند و از سوى دیگر دشمن با به کار گرفتن همه تجهیزات و امکانات خود در زمینه فرهنگى هجوم همه جانبهاى به نسل جوان صورت داده است و مىکوشد به دستاویز آن هویت جوانان مسلمان جهان را به یغما ببرد و آنان را به مبلغان بىمزد خود بدل سازد، آیا چارهاى جز برقرارى یک شبکه درهم تنیده و قدرتمند معنوى جهانى مساجد و سعى در احیاى مساجد و مستحکم ساختن پیوند آنها و بهره بردارى در عالى ترین شکل ممکن از مساجد جهان اسلام براى حمایت از مسلمانان مظلوم جهان باقى مانده است؟
خوشبختانه ظرفیت و گستردگى مساجد جهان اسلام با توجه به پراکندگى آن در اقصى نقاط عالم به قدرى چشمگیر است که در صورت ساماندهى مناسب به عنوان سنگرى مستحکم و پایگاهى قدرتمند، عظیم و مردمى در سراسر جهان اسلام از مشکلات جوامع مىکاهد و در برابر توطئههاى دشمنان جهان اسلام با کمال قدرت مىایستد.
در این راستا توجه به این نکات لازم است:
1 ـ با پیشرفت فنآورى ارتباطات و فراهم آمدن امکان برقرارى پیوند و ارتباط، لزوم استفاده از تلفن، دورنگار، ماهواره و طراحى شبکه هماهنگ جهانى مساجد در اینترنت تحت نظر شوراى عالى مساجد جهان اسلام، متشکل از مسئولان مساجد کشورهاى اسلامى، ضرورتى اساسى به شمار مىرود.
2 ـ اطلاعرسانى روز آمد این شبکه در امور دینى، مشکلات جهان اسلام و احوال مسلمانان جهان اسلام، در همه نقاط جهان و ساماندهى برنامههاى مردمى و عمومى از جمله کارکردهاى اساسى این شبکه محسوب مىشود، براى مثال:
اعلام رویت هلال ماه نو از طریق هر مسجد به شبکه جهانى مساجد به همت مردم متدین در باره هر مسجد در جهان اسلام مىتواند با عنایت به فتاواى نوین برخى از مراجع معظم تقلید به یکسان سازى ماههاى قمرى و وحدت میان مسلمانان کشورهاى گوناگون در این زمینه بینجامد.
ساماندهى تظاهرات گسترده مردمى روز قدس در جهان اسلام از طریق این شبکه آمریکا و اسرائیل را به عقبنشینى وا مىدارد و مواضع مردم فلسطین و مبارزان جان بر کف آن را تقویت مىنماید.
3 ـ همسانسازى مواضع و ساماندهى حرکتهاى مردمى جهانى براى حفظ منافع مشترک دینى و جهانى و مقابله با دشمنان اسلام مساجد را به عنوان قدرتمندترین سنگر مبارزه بر ضد ظلم و استکبار در آورده، قدرت مردمى جهان اسلام را آشکار مىسازد.
4 ـ امکان تبلیغ دینى، آموزش قرآن، رفع نیازهاى یکدیگر از طریق تبادل فرهنگى، علمى، انتقال تجارب و حتى مبادلات اقتصادى بین مردم مسلمان جهان و گفتمان مسالمتآمیز مذاهب گوناگون از طریق شبکه جهانى مساجد نه فقط امرى ممکن، بل مطلوب خواهد بود.
اکنون پرسش اساسى آن است که براى تشکیل شوراى عالى مساجد جهان اسلام و طراحى شبکه جهانى مساجد، چه اقدامات، زمینهسازى و تمهیداتى باید صورت پذیرد