براى نهادینه کردن و ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‏خوانى در جامعه باید از همه امکانات و ابزارهاى موجود بهره بگیریم، به ویژه از مساجد که سابقه دیرینه و درخشانى در این عرصه دارند. ما با وجود مساجد متعدد در هر شهر و محله، از امکانات بسیار ارزشمندى برخورداریم.

از آن جا که از جمله توصیه‏هاى مهم کارشناسان، براى ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‏خوانى، توسعه کتابخانه‏هاى عمومى در هر محله است بنابراین کتابخانه‏هاى مساجد مى‏توانند این خلأ را برطرف کنند و براین اساس مهم‏ترین ویژگى کتابخانه‏هاى مساجد این است که امکان دسترسى به کتاب را آسان مى‏کند.

برخى تحقیقات نشان مى‏دهد جوانان وجود کتابخانه را از جمله مهم‏ترین جاذبه‏هاى مساجد مى‏دانند. به عنوان نمونه نتایج به دست آمده از یک پژوهش در استان کرمان نشان مى‏دهد که عوامل زیر در جذب جوانان مؤثر بوده است:

1 . وضعیت ظاهرى مسجد، 1/81 درصد؛

2 . طولانى نشدن نمازهاى جماعت، 2/72 درصد؛

3 . امام جماعت مسجد، 8/69 درصد؛

4 . کتابخانه مسجد، 6/55 درصد؛

5 . فعالیت کانون‏هاى فرهنگى مساجد، 54 درصد؛

6 . هیأت امناى مسجد، 6/36 درصد.

همان طور که ملاحظه مى‏شود، کتابخانه تأثیر بسیارى در جذب نوجوانان و جوانان به مسجد دارد.

بعد از انقلاب اسلامى در بیشتر نقاط ایران در کنار مساجد کتاب‏خانه عمومى تأسیس شده است. بنا بر گزارش رسمى، کتابخانه‏ها از طریق ستاد رسیدگى به امور مساجد و زیرنظر رهبرى اداره مى‏گردند و علاوه بر کمک‏هاى مردمى، از کمک ارگان‏هاى دولتى نیز بهره‏مند مى‏شوند. هیأت امناى کتابخانه‏هاى عمومى کشور در سال 1375 واحدى تحت عنوان مدیریت
کتابخانه‏هاى عمومى مساجد دایر نمود. این مدیریت هم‏اکنون درحال بررسى وضعیت کتابخانه‏هاى مساجد است. کارمندان این کتابخانه‏ها را کودکان و نوجوانان داوطلب تشکیل مى‏دهند.[1]

براساس آمار دیگرى، اعضاى کتابخانه‏هاى مساجد در سال 1380 حدود دویست و شصت هزار تن بوده است. بر همین اساس حدود 7 هزار کتابخانه در مساجد کشور وجود دارد که به لحاظ محدودیت بودجه و امکانات تنها 1275 کتابخانه تحت پوشش اداره کتابخانه‏هاى مساجد کشور است.

مقایسه این آمارها با تعداد 635/57 مسجد که براساس سرشمارى سال 1375 در کشور وجود دارد، نشان مى‏دهد هنوز تلاش بسیارى لازم است تا بتوانیم از این امکانات براى رشد و تعالى نوجوانان و جوانان بهره بگیریم.

تأسیس کتابخانه و مراکز فرهنگى در جوار مساجد از جمله نیازهاى اساسى امروز است. با این کار زمینه حضور گسترده نوجوانان و جوانان علاقه‏مند در پایگاه معنوى مسجد بیش از پیش فراهم شده و در کنار بهره‏مندى از این مکان، فرصت تقویت بنیه اعتقادى آنان فراهم مى‏آید. اگر جاذبه‏هاى لازم براى حضور جوانان و نوجوانان وجود نداشته باشد، نمى‏توان به حضور مداوم و مستمر آنها در مسجد امیدوار بود. جوانى که پا به مسجد بگذارد هویت اسلامى و ایرانى خود را
حفظ کرده و دیگر اسیر توطئه‏هاى شوم دشمنان نخواهد شد و در دام رنگارنگى که برایش گسترده‏اند، گرفتار نخواهد شد.

«سال‏ها پیش رهبر انقلاب، پرده از وجود توطئه فرهنگى گسترده‏اى علیه جوانان مسلمان و انقلابى این مرز و بوم برداشتند و فرمودند: دشمنان اسلام امروز با استفاده از شیوه‏هاى بسیار زیرکانه و شیطانى جنگ تمام عیار فرهنگى علیه ملت ما به راه انداخته‏اند. آنان قصد دارند تا نسل جوان ما را که نیروى مدافع کشور و همیشه حاضر در صحنه‏هاى کار و عمل، خودسازى، تربیت علمى و تحقیقى و پیشرفت بوده است، به تدریج تباه کنند. آنان تلاش مى‏کنند تا ذهن و فکر نیروى جوان کشور را تحت تأثیر تبلیغات گوناگون قرار دهند و آن را نسبت به حقایق مقدس اسلامى که به عنوان پایه‏ها و ستون‏هاى اصلى اعتقادى شناخته شده‏اند، بى‏اعتنا و سست کنند».[2]

به این حقیقت واقف بودند که اگر براى پیشگیرى از این جنگ و توطئه فرهنگى تلاش کنیم، آینده جامعه مشکلات بسیارى مواجه خواهد شد. تأکید مقام معظم رهبرى بر ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‏خوانى در جامعه نشان مى‏دهد که ایشان توسعه کتابخانه‏ها و انتشار کتاب‏هاى مفید و سازنده را از جمله ابزارهاى مهم در مقابله با این تهاجم خانمان‏برانداز مى‏دانند. هم‏اکنون دارا بودن دست کم 100 متر مربع فضا براى ایجاد کتابخانه در مساجد شهرى و 70 متر مربع فضاى اختصاصى براى ایجاد کتابخانه در روستاها ضرورى است. میزان سهمیه سالانه کتاب براى کتابخانه‏ها پانصد کتاب است که براساس درجه‏بندى کتابخانه‏ها و تعداد اعضا و مراجعان و مساحت کتابخانه‏ها متفاوت است.