نمایش صفحات

در آیات قرآنى، ما مأمور به عمران مسجد شده‏ایم:

                              «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ وَ أَقامَ
                         الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّکاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللَّهَ فَعَسى أُولئِکَ أَنْ یَکُونُوا
                         مِنَ الْمُهْتَدینَ
».[1]

    کلمه «یعمر» در لغت به معناى اقامت و ملازمت بکار رفته است. هر چند عده‏اى عمارت مسجد را منحصر در بعد فیزیکى آن نموده‏اندولى بعضى آن را اعم از عمران ظاهرى و ساختمانى دانسته و حتى برخى عمران را به عمارت معنوى تفسیر کرده‏اند.

                              «بعضى از مفسران تنها یکى از این دو قسمت را در
                         تفسیر «عمران مساجد» در آیه فوق انتخاب کرده‏اند در
                         حالى که مفهوم این کلمه یک مفهوم وسیع است، و همه این
                         امور را شامل مى‏شود».[2]

    همچنان‏که میبدى در تعریف عمران مى‏نویسد:

                              «عمارة المسجد دخوله و القعود فیه، و قیل ـ عمارته رفع
                         بنائه و اصلاح ما استرمّ منه، و قیل ـ عمارته التّعبد فیه والصلاة
                         و الطواف
».[3]

                             «آبادى مسجد، وارد شدن و نشستن در آن است
                         و به قولى بالا بردن بناى مسجد و نیکو کردن آن و به قولى
                         دیگر، عمارت مسجد نماز خواندن و طواف در آن است».

 

   برخى مفسرین آورده‏اند که عمارت مسجد، تنها ساخت مسجد نیست. بلکه «عمارت هر چیزى نسبت به آن فایده و نتیجه‏اى است که بایستى مترتب برآن گردد و خرابى مسجد که در قرآن اشاره بدان شده، نیز بلحاظ عدم ترتب همان فایده است».[4] لذا خرابى مسجد تنها با بیل و کلنگ نیست، بلکه هر برنامه‏اى که از رونق مسجد بکاهد، تلاش در خرابى آن است.[5]

    از مصادیق عمران مساجد، عادت‏دهى به مردم براى حضور در مساجد است. مسجد مجازى در این فرهنگ‏سازى نقش بسزایى دارد. در حدیث شریفى از رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله ذیل این آیه نقل شده که حضرت، عمران را به حضور پى‏درپى و عادت شدن الگوى رفتن به مسجد در بین مردم، تفسیر نموده‏اند:

                              «إِذَا رَأَیْتُمُ الرَّجُلَ یَعْتَادُ الْمَسَجِدَ أو یَتَعْاهَدُ الْمَسَجِدَ
                         فَاشْهَدُوا عَلَیهُ بِالاْءِیمَانِ
».[6]

                             «هرگاه کسى را دیدید که پیوسته به مسجد رفت‏وآمد
                         مى‏کند، به ایمان وى گواهى دهید».

     سپس رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله این آیه را تلاوت فرمود:

                              «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّه».[7]

    رهبر معظم انقلاب در باره عمران مساجد مى‏فرمایند:

 

                              «عمران مسجد، فقط عمران ظاهرى و پرداختن به در
                         و دیوار نیست. عمران معنوى مسجد، بیشتر از عمران
                         ظاهرى اهمیت دارد».[8]



[1]  .  توبه: 18 . «مساجد خدا را تنها کسى آباد مى‏کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده، و نماز را
برپا دارد و زکات را بپردازد و جز از خدا نترسد امید است چنین گروهى از هدایت یافتگان باشند».

[2]  .  مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 7 ، ص 316 .

[3]  .  میبدى، احمد بن ابى‏سعد ابوالفضل رشیدالدین، کشف الأسرا وعده الأبرار، ج 4 ، ص 103 .

[4]  .  امین، نصرت بیگم، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج 2 ، ص 45 .

[5]  .  قرائتى، محسن، تفسیر نور، ج 1 ، ص 186 .

[6]  .  در کتاب مستدرک الوسائل چنین آمده است: «قَالَ تَرَهُّبُ أُمَّتِى الْجُلُوسُ فِى الْمَسَاجِدِ وَ قَالَ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله
إِذَا رَأَیْتُمُ الرَّجُلَ یَعْتَادُ الْمَسَاجِدَ فَاشْهَدُوا لَهُ بِالاْءِیمَانِ لِأَنَّ اللَّهَ یَقُولُ إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّه» نورى طبرسى، حسین محدث، مستدرک‏الوسائل، ج 3 ، ص 362 .

[7]  .  رشیدرضا، محمد، تفسیر المنار، ج 1 ، ص 214 .

[8]  .  فرازى از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با شرکت‏کنندگان داخلى و خارجى سومین
همایش جهانى مساجد، فروغ مسجد 3 ، ص 23 .