سؤال 52 ـ چرا در روایات بر «افروختن چراغ» در مسجد سفارش شده است؟

مسجد محل عبادت و نور الهى است و مؤمن هنگام نیایش و راز و نیاز با خداوند، خانه دلش به نور معرفت الهى روشن مى‏شود. شاید به همین دلیل است که در روایات سفارش شده است: مساجد را تاریک و ظلمانى رها نکنید و خانه خدا را با افروختن چراغ، نورانى نگه دارید. شیخ صدوق قدس‏سره از پیامبر گرامى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله نقل مى‏کند که فرمود: «مَن أسرجَ فى مسجدٍ مِن مساجدِ اللّه‏ِ سراجا لم تَزَل الملائکةُ و حَمَلةُ العرش یَستغفرونَ لَه مادامَ فی ذلکَ المسجدِ ضوءٌ مِن السّراجِ»؛[1] هر کس که چراغى را در یکى از مساجد برافروزد تا آن‏گاه که نورى از این چراغ در مسجد برافروخته باشد، فرشتگان و حاملان عرش الهى براى افروزنده آن استغفار مى‏کنند.

همان‏گونه که از روایت استفاده مى‏شود، شاید بتوان مقصود از این حدیث را به مطلق کار نیک و پربرکت معنا کرد؛ یعنى هر تلاش و فعالیت مؤثر و عام‏المنفعه که در جهت حفظ و حراست از خانه خدا و روشن نگه‏داشتن نور الهى صورت پذیرد مقبول و مأجور درگاه الهى است. روشن است که امروزه با زدن یک کلید، خانه خدا و مسجد روشن مى‏شود، ولى آیا آثار و ثواب‏هاى روشن کردن خانه خدا براى کسى است که این کلید را مى‏زند؟ قطعا چنین نیست و مقصود روایت کسانى هستند که هزینه‏هاى جارى در مساجد را به عهده گرفته‏اند و پرداخت مى‏نمایند. اگرچه آن دسته از افراد هم که به هنگام فرا رسیدن شب با حضور در مسجد و زدن یک کلید خانه خدا را روشن مى‏کنند بى‏اجر نیستند و قطعا ثواب و پاداشى نزد خداوند دارد. ولى آثار و ثواب‏هاى بسیارى که در این باره در روایات نقل شده (و در ضمن سؤال مستقلى به آن‏ها اشاره خواهیم کرد) فقط شامل این دسته از افراد نمى‏شود، بلکه مقصود کسانى هستند که بار هزینه‏هاى مسجد را به دوش مى‏کشند.

سؤال 53 ـ چه آثار و ثواب‏هایى براى افرادى که خانه خدا را روشن نگه مى‏دارند، در روایات ذکر شده است؟

در روایات و منابع اسلامى، آثار و پاداش‏هایى براى این افراد ذکر شده است که در ذیل، به اختصار به آن‏ها اشاره مى‏کنیم:

          1 . بخشیده شدن گناهان: پیامبر گرامى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمودند: «مَن أدخَل لیلةً واحدةً سراجا فِى المسجدِ غَفَراللّه‏ُ له ذنوبَ سبعینَ سنةٍ»؛[2] هر کس که در یک شب چراغى را در مسجد برافروزد، خداوند گناهان هفتاد سال او را مى‏آمرزد. از قید «لیلةً واحدةً» در روایت استفاده مى‏شود که افراد هرچند با امکانات محدود و کم، حق مشارکت در امور و هزینه‏هاى مسجد را دارند تا هیچ کس از این عبادت بزرگ محروم نگردد.

          2 . برخوردارى از ثواب‏هاى انبیا: در ادامه حدیث مزبور آمده است که اگر افروختن چراغ در مسجد بیش از یک شب باشد، در برابر هر شبى خداوند متعال ثوابى را که به یکى از پیامبران خویش مى‏دهد به وى عطا مى‏کند: و اگر چراغ افروختن مسجد به ده شب رسید، کسى نمى‏تواند پاداشى را که او نزد خدا دارد، توصیف کند. «و اِن زادَ على لیلةٍ واحدةٍ فَلَهُ بکلِّ لیلةٍ یَزیدُ ثواب نبىٍ فِاذا تَمَّ عشرَ لیالٍ لایصفُ الواصفونَ ما لَهُ عِنداللّه‏ِ مِن الثوابِ.»[3]

         3 . حرام شدن آتش جهنم: در روایت مذکور وارد شده است که از دیگر آثار روشن نگه‏داشتن مسجد و خانه خدا، حرام شدن آتش بر بدن فردى است که خانه خدا را روشن نگه داشته است: «فاِذا تمَّ الشهرُ حَرَّم اللّه‏ُ جَسَدهُ عَلى النّار»؛[4] اگر روشن نگه داشتن مسجد توسط فردى به یک ماه رسید، خداوند متعال بدن او را بر آتش حرام مى‏کند.

          4 . روشنایى قبر: از دیگر آثار روشن نگه داشتن مساجد، روشنایى قبر در عالم برزخ است. در حدیثى که منسوب به پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله است، وارد شده که حضرت فرمودند: در شب معراج، دیدم که بر در ششم بهشت نوشته شده بود: «مَن اَحبَّ أن لا یَظلَم لَحدهُ فلینوِّرِ المساجدَ»؛[5] هر کس که دوست دارد قبرش تاریک نباشد، مساجد را روشن نگه دارد.