سؤال 62 ـ سلام کردن به مؤمنان حاضر در مسجد چه حکمى دارد؟

به‏طور کلى، سلام کردن در شریعت مقدّس اسلام از جمله مستحباتى است که در اخبار و روایات بسیار بر آن تأکید شده و آثار و ثواب‏هایى براى آن ذکر گردیده است، بخصوص براى کسى که در سلام کردن به دیگران بر آن‏ها پیشى بگیرد. ولى باید توجه داشت که سلام کردن هنگام ورود به هر مکانى و از جمله مسجد مستحب است، اما در روایات از سلام کردن به شخص نمازگزار نهى شده است. شاید به این دلیل که پرداختن به جواب سلام از سوى نمازگزار، او را از توجه به نماز خویش بازمى‏دارد و شاید به همین دلیل است که فقها فتوا مى‏دهند: «در حال نماز، انسان نباید به دیگرى سلام کند.»[1]

         امام صادق علیه‏السلام از پدرش نقل مى‏کند که فرمود: «لاتُسلِّموا على المُصلّى و ذلکَ لأنَّ المُصلّى لایَستطیع أن یَردَّ السلامَ لأنَّ التسلیمَ مِن المسلمِ تطوّعٌ و الردُّ فریضةٌ»؛[2] به نمازگزار سلام نکنید؛ زیرا نمازگزار نمى‏تواند سلام را پاسخ دهد؛ چون سلام کردن مستحب است، ولى جواب آن واجب است.

          پس شایسته است که انسان هنگام ورود به مسجد در صورتى که مؤمنان مشغول بجاى آوردن نماز هستند، از سلام کردن خوددارى کند، ولى اگر گروهى از مؤمنان در قسمتى از مسجد، در حال نماز نیستند، مستحب است به آنان سلام کند.

          امام صادق علیه‏السلام مى‏فرماید: «کنتُ أسمعُ أبى یقولُ اِذا دخلتَ المسجدَ الحرامَ و القومُ یُصلّونَ فلا تُسلّم علیهم و سلّم علىَ النبىّ ثُمّ اقبل على صلاتِکَ و اِذا دخلتَ على قومٍ جُلوسٍ یتحدَّثون فَسَلِّم عَلیهم»؛[3] شنیدم پدرم امام باقر علیه‏السلام مى‏فرمود: هنگامى که به مسجدالحرام داخل شدى و مردم در حال بجاى آوردن نماز بودند، به آنان سلام نکن، بلکه بر پیامبر سلام و درود بفرست و به نماز مشغول شو. ولى اگر بر جمعى وارد شدى که مشغول سخن گفتن هستند، بر آنان سلام کن.

          ممکن است سؤال شود: چنانچه شخصى وارد مسجد شد و به نمازگزار سلام کرد و او جواب سلام را نداد، نمازش چه حکمى دارد؟

در پاسخ به ‏این سؤال مسئله‏اى از توضیح ‏المسائل حضرت ‏امام ‏خمینى قدس‏سره را عینا ذکر مى‏کنیم: «اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد، معصیت کرده، ولى نمازش صحیح است.»[4]

         سؤال: اگر کسى به انسان در حال نماز سلام کرد، به چه کیفیتى باید پاسخ داد؟

          جواب: «حضرت امام و دیگر فقها در پاسخ به این سؤال مى‏فرمایند: «و اگر دیگرى به او سلام کند، باید طورى جواب دهد که سلام مقدّم باشد؛ مثلاً، بگوید: «السلام علیکم» یا «سلامٌ علیکم» و نباید «علیکم السلام» بگوید.»[5]

         سؤال: اگر کسى به گروهى سلام کند و بگوید: «السلام علیکم جمیعا» و یکى از آنان مشغول نماز باشد، آیا بر او هم واجب است جواب سلام را بدهد، حتى اگر دیگران جواب سلام را داده باشند؟

          جواب: «اگر کس دیگرى جواب آن را بدهد، نمازگزار اقدام به جواب گفتن نکند.»[6]