ساخت مسجد از امور بسیار ارزشمند و نوعى عبادت به‏شمار مى‏آید و در معارف و روایات اسلامى تأکید و تشویق فراوانى براین کار شده است.[1]

بنابه نظر عده‏اى از مفسران در تفسیر آیه 36 سوره نور،خداوند بالخصوص درباره آن دستور داده است:

«فى بیوت اذن اللّه‏ ان ترفع ...».

«[نور و هدایت الهى] در خانه‏هایى قرار دارد که خداوند فرمان داده است که آن را بنا نمایند».

مقصود از «بیوت» در این آیه مساجد است[2] و یا این که مساجد از مصادیق بارز و آشکار آنست[3] و «إذن» در «اَذِنَ اللّه‏» به معناى امر و فرمان و منظور از «رفع»در «اَن ترفع» ساختن و بنا کردن است.[4]

بااین بیان، معناى آیه این است که: مساجد خانه‏هایى هستند که خداوند فرمان داده که ساخته شوند.[5]

افزون براین، خداى تعالى صحنه ساخت اولین مسجد بناه شده در زمین و حال و هواى ستودنى سازندگان آن را به عنوان یک خاطره به یاد ماندنى، یاد کرده است:

«و اِذ یَرفَعُ اِبرهیمُ القَواعِدَ مِنَ البَیتِ و اِسمعیلُ رَبَّنا تَقَبَّل
مِنّا اِنَّکَ اَنتَ السَّمیعُ العَلیم».[6]

«و به یاد آورید هنگامى را که ابراهیم و اسماعیل، پایه‏هاى خانه (کعبه) را بالا مى‏بردند؛ (و مى‏گفتند:) پروردگارا! از ما بپذیر که تو شنوا و دانایى».[7]

قرآن از اولین مسجد بنا شده توسط پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله مسجد قباء به نیکى یاد کرده و حضور و عبادت در آن تشویق شده است:

«... لَمَسجِدٌ اُسِّسَ عَلَى التَّقوى مِن اَوَّلِ یَومٍ اَحَقُّ اَنتَقومَ فیهِ...».[8]

«همانا مسجدى که از روز نخست براساس تقوا بنا نهاده شده سزاوارتر است که در آن به نماز بایستى».

همچنین در مورد حضرت سلیمان علیه‏السلام در قرآن مى‏خوانیم که: خداى تعالى عدّه‏اى از جنّیان را مسخّر او ساخته بود که برایش محراب‏ها و مساجد مى‏ساختند:[9]

«و لِسُلَیمنَ الرّیحَ ... و مِنَ الجِنِّ مَن یَعمَلُ بَینَ یَدَیهِ بِاِذنِ رَبِّهِ... یَعمَلونَ لَهُ ما یَشاءُ مِن مَحریبَ ...».[10]

«و باد را به تسخیر سلیمان درآوردیم ... و نیز گروهى از جنّ را که به فرمان پروردگارشان در برابر او کار مى‏کردند... و برایش هرچه مى‏خواست از محراب‏ها و... مى‏ساختند».

از این آیات و تمام آیاتى که در آنها به نوعى بحث مسجد مطرح شده استفاده مى‏شود ساختن مسجد از نگاه قرآن نه تنها یک امر مطلوب،بلکه مورد امر و فرمان خداى سبحان و یک ضرورت است.