مسجد به عنوان محل عبادت و بندگى خداى یکتا اختصاص به زمینیان ندارد بلکه افلاکیان و فرشتگان در عوالم بالا نیز براى خود مسجد و محل عبادت دارند که به جهت اهمیّت خاصش مورد سوگند خداوند است:

«والبَیتِ المَعمور».[1]

«و قسم به خانه آباد».

بسیارى از مفسران گفته‏اند:

«مقصود از «البیت المعمور» خانه و بنایى است در آسمان چهارم محاذى کعبه که همواره با عبادت و حضور انبوهى از فرشتگان معمور و آباد و نورانى است».[2]

در روایات متعدد نیز این معنا نقل شده است. در برخى از آنها آمده که «بیت المعمور» خانه‏اى است در آسمان چهارم و در برخى دیگر از روایات آمده که خانه‏اى است در آسمان دنیا و در همه این روایات تأکید شده است که «بیت المعمور» محاذى کعبه و محل عبادت و حضور انبوهى از فرشتگان است.[3]

از پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله نقل شده است که روزى به اصحابش فرمود: آیا مى‏دانید «البیت المعمور» چیست؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند. فرمود: آن، مسجدى است در محاذات و بالاى کعبه که اگر بیفتد برکعبه قرار مى‏گیرد. هر روز هفتاد هزار فرشته در آن نماز مى‏گزارند و هنگامى که خارج شدند دیگر به آن برنمى‏گردند.[4] (یعنى هر روز هفتاد هزار فرشته تازه وارد در آن نماز مى‏گزارند).

مسجد اختصاص به آیین اسلام و مسلمانان ندارد؛ بلکه در آیین‏هاى الهى گذشته و امت‏هاى پیشین هم رایج بوده است. در این بخش مرور کوتاهى خواهیم داشت به موضوع مسجد در ادیان و آیین‏هاى الهى گذشته از منظر قرآن.