1 . حدثنى أبى عن عَلّى بن الحسن الکوفى عن أبیه عن عبداللّه‏ بن المغیرة عن السکونى عن جعفر بن محمد عن آبائه علیهم‏السلام قال: اِنَّ اللّه‏َ اذَا أَرَادَ أَنْ یُصِیْبَ أَهْلَ الْأَرْضِ بِعَذَابٍ قالَ: لَوْلاَ الَّذِینَ یَتَحابُّونَ فِىَّ وَ یَعْمُرُونَ مَسَاجِدِى وَ یَسْتَغْفِرُونَ بِالأسْحارِ لَوْلاهُمْ لَأَنْزَلْتُ عَذابِى.[1]

         امام باقر علیه‏السلام از پدران بزرگوارش علیهم‏السلام نقل مى‏کند که فرمود: خداوند متعال هنگامى که مى‏خواهد زمینیان را به عذابى گرفتار کند مى‏فرماید: اگر نبودند در میان شما کسانى که به من عشق و محبت مى‏ورزیدند و مساجد را آباد مى‏ساختند و در سحرگاهان به استغفار مى‏پرداختند،عذاب‏ام را بر شما فرو مى‏فرستادم.

          2 . حدثنا ابوالحسن محمد بن علّى بن الشاة عن ابوبکر بن محمد بن عبداللّه‏النیسابورى عن ابوالقاسم عبداللّه‏ بن احمد بن عامر عن أبیه عن على بن موسى الرضا علیه‏السلام و حدثنا ابومنصور احمد بن ابراهیم بن بکرالخورى عن ابواسحاق ابراهیم بن هارون بن محمدالخورى عن جعفر بن محمد بن زیاد الفقیه الخورى عن احمد بن عبداللّه‏ الهروى الشیبانى عن الرضا على بن موسى علیه‏السلام و حدثنى ابوعبداللّه‏ الحسین بن محمد الأشنانى الرازى عن على بن محمد مهرویه القزوینى عن داود بن سلیمان الفراء عن على بن موسى الرضا علیه‏السلامقال: حدثنى ابن موسى بن جعفر عن ابیه جعفر بن محمد  عن ابیه محمد بن على عن أبیه على بن الحسین قال: حدثنى ابى‏الحسین بن على عن أبیه على بن ابیطالب عن رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله قال: سِتَّةٌ مِنَ الْمُرُوَّةِ ثَلاثَةٌ مِنْهَا فِى الْحَضَرِ وَ ثَلاثَةٌ مِنْها فِى الْسَّفَرِ فَأَمَّا الَّتِى فِى الْحَضَرِ فَتِلاَوَةُ کِتَابِ اللّه‏ِ عَزَّوَجَلَّ وَ عِمَارَةُ مَساجِدِ اللّه‏ِ واتِّخاذُ الإخوان فى اللّه‏ و أمّا الَّتى فِى السَّفر فبذلُ الزَّاد و حُسْنُ الْخُلْقِ وَالْمِزاحُ
فِى غَیْرِالْمَعَاصِى.[2]

         امام رضا علیه‏السلام (به سه سند) از پدرانش نقل کرده‏اند که رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهفرمودند: مروّت (جوان‏مردى) را شش نشانه است که سه نشانه آن متعلق به وطن است و سه تا در سفر؛ اما آن سه که متعلق به وطن است عبارتند از: تلاوت قرآن خدا، آباد کردن مساجد خداوند و اختیار کردن برادران دینى و آنها که متعلق به سفر است، عبارتند از: بخشش توشه، اخلاق نیکو و شوخى و مزاح کردن در غیر گناهان.

          3 . ابى (ره) عن عبداللّه‏ بن جعفر عن هارون بن مسلم عن مسعدة بن الصدقة عن جعفر بن محمد صلى‏الله‏علیه‏و‏آله قال: قال أبى علیه‏السلام قال امیرالمؤمنین علیه‏السلام قال رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: اِنَّ اللّه‏َ جَلَّ جَلاَلُهْ اِذَا رَأَى أَهْلَ قَرْیَةٍ قَدْ أَسْرَفُوا فِى الْمَعَاصِى وَ فِیهَا ثَلاَثَةُ نَفَرٍ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ نَادَاهُمْ جَلَّ جَلاَلُهُ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ: یا أَهْلَ مَعْصِیَتى لَولاَ مَا فِیْکُمْ مِنَ الْمُؤمِنِیْنَ الْمُتَحَابِّیْنَ بِجَلاَلِى الْعَامِرِینَ بَصَلاَتِهِمْ أَرْضِى وَ مَسَاجِدِى الْمُسْتَغْفِرِیْنَ بِالأَسْحَارِ خَوْفَا مِنِّى لَأَنْزَلْتُ بُِکمْ عَذَابِى ثُمَّ لاَ أُبَالِى.[3]

         امام صادق علیه‏السلام از پدرانش نقل مى‏کند که رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمودند: هرگاه خداوند بلند مرتبت ببیند اهالى شهرى در گناهان زیاده‏روى مى‏کنند و در میانشان سه دسته از مؤمنان هستند، آنان را خطاب مى‏کند: اى گناهکاران! اگر در میان شما مؤمنانى نبودند که دوستدار عظمت من باشند، با نمازشان زمین و مساجد مرا آباد کنند و در سحرگاهان به خاطر ترس از من استغفار مى‏کنند، بى‏پروا عذابم را بر شما نازل مى‏نمودم.

          4 . على بن ابراهیم عن ابیه عن حماد عن حریز عن زرارة عن أبى‏جعفر علیه‏السلام قالَ: اذَا قُمْتَ بِاللَّیْلِ مِنْ مَنَامِکَ فَقُلْ... أللَّهُمَّ اجْعَلْنِى مِنْ زُوَّارِ بَیْتِکَ وَ عُمَّارِ مَسَاجِدِکَ...  .[4]

         امام باقر علیه‏السلام مى‏فرمایند: هنگامى که از خواب برمى‏خیزى پس بگو: بار خدایا من را از زوار خانه‏ات و آبادکنندگان مساجدت قرار بده.           روایت دیگرى در باب «عماره‏المساجد» در بحث «خرید و فروش در مسجد» ذکر شده است.

روایات اهل‏ سنت

          1 . حدثنا محمدبن أبى‏الحسین، ابو جعفر، عن عمروبن عثمان الکلابى عن عبیداللّه‏ بن عمروالرقى عن لیث بن أبى‏سلیم عن نافع عن ابن‏عمر قال: قیل للنبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: اِنَّ مَیْسَرَةَ الْمَسْجِدِ تَعَطَّلَتْ. فقال النّبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: مَنْ عَمَّرَ مِیْسَرَةِ الْمَسْجِدِ کُتِبَ لَهُ کِفْلانِ مِنَ الأَجْرِ.[5]

         ابن‏عمر مى‏گوید: به پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهگفته شد: سمت چپ مسجد تعطیل شده است (خراب شده)، حضرت فرمود: هر کس سمت چپ مسجد را بسازد برایش دو برابر پاداش نوشته مى‏شود.

          2 . حدثنا محمدبن جعفرالورکانى عن معمر بن سلیمان عن فیاض بن غزوان عن محمد بن عطیة عن أنس قال: قال رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: اِنَّ اللّه‏ِ لَیُنادِى یَوْمَ الْقِیامَةِ أَیْنَ جِیرانِى أَیْنَ جِیرانى قَالَ فَتَقُولُ الْمَلائکةُ: رَبَّنا وَ مَنْ یَنْبَغِى أَنْ یُجاوِرِک فَیَقُولُ: أین عُمّارِ الْمَساجِدِ.[6]

         رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: خداوند در روز قیامت ندا مى‏دهد: همسایگان من کجایند، همسایگان من کجایند؟ فرمود: پس ملائکه مى‏گویند: پروردگار چه کسى سزاوار است که در جوار تو قرار گیرد؟ خداوند متعال مى‏فرماید: آبادگران مساجد کجا هستند.

          3 . انّ اللّه‏ تَعالى اذا أَنْزَلَ عاهَةً مِنَ السَّمآءِ عَلى أَهْلِ الأَرضِ صُرِفَتْ عَن عُمّارِ الْمَساجِدِ.[7]

         خداوند متعال وقتى مرضى را از آسمان بر مردم فرود مى‏آورد، آن را از بانیان مساجد بگرداند [تا از گزند آن مصون بمانند].

          4 . حدثنا ابوالحسن العلوى عن ابوبکر محمد بن احمد بن دلویه الدقاق عن احمد بن الأزهر عن هاشم بن القاسم عن صالح المرى عن ثابت البنانى عن انس بن مالک قال: قال رسولُ اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: اِنَّ عُمّارَ بُیُوتِ‏اللّه‏ِ هُمْ أَهْلُ اللّه‏ِ عَزَّوَجَلَّ.[8]

         پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: همانا سازندگان خانه‏هاى خدا، اهل و عیال خداوند عزوجل هستند.