1 . مُحَمَّدُ بن عَلِىِّ بن محبوبٍ عَن مُحَمَّدِ بنِ الْحُسَیْنِ عن موسى بن یسارٍ عن على بن جعفرالسَّکُونِىِّ عن اسماعیل بن مُسْلِم الشَّعِیرىِّ عَن جعفر عن أبیهِ عن آبائه علیه‏السلام قال: مَن وَقَّرَ بِنُخَامَتِهِ الْمَسْجِدَ لَقِىَ‏اللّه‏َیَوْمَ الْقِیامَةِ ضَاحِکا قَدْ أُعْطِىَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ.[1]          امام صادق علیه‏السلام از پدرش و او از اجداد بزرگوارش نقل مى‏کند که فرمود: کسى که احترام مسجد را حفظ کند و از انداختن اخلاط (بینى و سینه) در آن خوددارى کند، در روز قیامت خوشحال و خندان، در حالى که نامه اعمالش در دست راست اوست با خداوند ملاقات مى‏کند.

          2 . احمد بن محمد عن محمد بن یحیى عن غیاث بن ابراهیم عن جعفر عن أبیه عن آبائه علیه‏السلامأنَّ عَلِّیا علیه‏السلام قال: أَلْبُزاقُ فِى الْمَسْجِدِ خَطِیئةٌ وَ کَفَّارَتُهُ دَفْنُهُ.[2]

          امام على علیه‏السلام طبق این روایت مى‏فرماید: ریختن آب دهان در مسجد گناه و کفّاره‏اش پوشاندن آن است.

          3 . محمد بن على بن مَحْبُوب عَنْ أَبى‏اسحاقَ النَّهاوَنْدِىِّ عَنِ الْبَرْقِىِّ عَنِ ابن أَبِى‏عُمَیرٍ عَنْ عَبْدِاللّه‏ بن سنان قالَ: سَمِعْتُ أَبَاعبداللّه‏ِ علیه‏السلام یَقُولُ: مَنْ تَنَخَّعَ فِى الْمَسْجِدِ ثُمَّ رَدَّهَا فِى جَوفِهِ لَمْ تَمُرَّ بِدَاءٍ فِى جَوفِهِالاَّ أَبْرَأَتْهُ.[3]

         عبداللّه‏ بن سنان مى‏گوید از امام صادق علیه‏السلام شنیدم که مى‏فرمود: هر کس آب دهان و اخلاط سینه را در مسجد فرو برد، این آب دهان یا خلط به هر دردى که در بدن او برخورد نماید آن را بهبودى مى‏بخشد.

          4 . الحسین بن سعید عن محمد بن مهران عن عبداللّه‏ بن سنان عن أبى‏عبداللّه‏ علیه‏السلام قال: قُلْتُ لَهُ: الرَّجُلُ یکونُ فِى الْمَسْجِدِ فِى الصَّلاةِ فَیُرِیْدُ أنْ یَبْصُقَ فقالَ: عن یساره و ان کانَ فى غَیْرِ صَلاةٍ فَلا یَبْزُقْ حِذَاءَ الْقِبْلَةِ و یَبْزُقُ عَنْ یَمِیْنِهِ وَ شِمالِهِ.[4]

         عبداللّه‏ بن سنان مى‏گوید: به امام صادق علیه‏السلام عرض کردم: مردى در نماز است و مى‏خواهد آب دهان اندازد، امام علیه‏السلام فرمود: از طرف چپ اندازد و اگر در حال نماز نیست باز هم به طرف قبله نیاندازد بلکه به دو طرف راست یا چپ اندازد.

          5 . محمد بن أحْمَدَ بن یحیى عَن العَبَّاسِ بن معروفِ عن محمد بن سنان عن طلحة بن زیدٍ عن جعفر عن أبیه علیه‏السلام قال: لا یَبْزُقَّنَ أَحَدُکُمْ فِى الصَّلاةِ قِبَلَ وَجْهِهِ وَ لا عن یَمِیْنِهِ وَلْیَزُقْ عَنْ یَسَارِهِ وَ تَحْتَ قَدَمِهِ الیُسْرَى.[5]

         امام صادق علیه‏السلام از پدر بزرگوارش نقل فرمود که: هیچ یک از شما در حال نماز آب دهان یا خلط سینه را به طرف مقابل (قبله) نیندازد بلکه به طرف راست هم نیندازد ولى به طرف چپ و زیر پاى چپ مانعى ندارد.

          6 . مُحمّد بن الحُسَین الرَّضِىُّ فِى الُْمجازاتِ النَّبَویَّةِ عَنْهُ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ: ان‏الْمَسْجِدَ لَیَنْزَوِىْ مِنَ‏النُّخامَةِ کَما تَنْزَوِى الْجِلْدَةُ مِن النَّارِ اذا انْقَبَضَتْ و اجْتَمَعَتْ.[6]

         همانا مسجد از انداختن آب دهان در او به خود مى‏پیچد، همان‏گونه که پوست در هنگام آتش گرفتن جمع و منقبض مى‏شود.

          7 . مُحَمَّدِ بنُ عَلِىّ بن الحسین باسناده عن شعیب بن واقَدٍ عن الحسین بن زید عن جعفر بن محمّدٍ عن أبیه عن آبائه علیه‏السلام فى حدیث المناهى قال: نَهى رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله عَنِ التَّنَخُّعِ فى المسَاجِدِ.[7]

         پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهطبق حدیث مناهى از انداختن آب دهان و خلط سینه و بینى در مساجد نهى فرمودند.

          8 . و رأى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله نُخامَةً فى الْمَسْجِد فَمَشى اِلَیْها بِعُرْجونٍ مِنْ عَراجینِ ابن طابٍ فَحَکَّها ثُمَّ رَجَعَ الْقَهْقَرى فَبَنى عَلَى صَلاتِهِ.[8]

         پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله خلط در مسجد دیدند، و آن را با جارویى که از درخت‏هاى خرماى مدینه ساخته بودند، پاک کردند و عقب، عقب برگشتند و نماز را ادامه دادند.

          9 . أخبرنا الشَّریفُ أبُوالْحَسَنِ عَلِىُّ بن عبدالصَّمَدِ بن عُبَیدِاللّه‏ِ الهاشِمِىُّ عن الأَبْهَرِىُّ عن أَحْمَدُ بن عمیر بن یوسف عن عمرو بن عثمان عن الولید عن رجلٍ من آل‏شُبْرُمَةَ و هو عبدالملک بن عبداللّه‏ بن شُبْرُمَةَ عن أَبیهِ عن أَبى زُرْعَةَ: أَنَّ النبىَّ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله رأى نُخامَةً فِى قِبْلَهِ‏الْمَسْجِدِ فَأَمَرَ بِها فَحُکَّتْ و قالَ فیهِ قَوْلاً شدیدا.[9]

         پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله در طرف قبله مسجد خلط دیدند، پس دستور دادند آن را پاک کنند و سخن شدیدى را فرمودند [کنایه از این‏که خیلى ناراحت شدند].

          10 . و عن رَسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: أَنَّهُ نَهى عن النُّخامَةِ فِى الْقِبْلَةِ وَ أَنَّهُ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله رَأى نُخامَةً فِى قِبْلَةِ الْمَسجد فَلَعَنَ صاحِبَها وَ کان غائبا فَبَلَغَ ذلِکَ امْرَأتَهُ فَأَتَتْ فَحَکَّتِ النّخامَةَ وَ جَعَلَتْ مَکانَها خَلُوقا فَأَثنى رسُولُ اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله عَلَیْها لِما حَفِظَتْ مِنْ أَمْرِ زَوْجِها.[10]          از رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله نقل شده که از: آب دهان و خلط سینه در طرف قبله نهى فرمودند و پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهکسى را که به طرف قبله آب دهان انداخته بود لعن کردند و آن فرد غایب بود. این قضیه به گوش همسر آن شخص رسید، آمدند و پاک کردند و به جاى آن خلوق (نوعى عطر و بوى خوش) گذاشتند، رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله او را به دلیل کار نیکى که انجام دادند، ستایش کردند.

          11 . و فى الحدیث أَنَّهُ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله رَأَى بُصاقَا فِى جِدارِ الْقِبْلَةِ فَحَکَّهُ ثُمَ أَقْبَلَ عَلَى‏النَّاسِ فَقالِ: إذا کان أَحَدُکُمْ یُصَلِّى فَلا یَبْصُقْ قِبَلَ وَجْهِهِ فإنَّ اللّه‏ِ قِبَلَ وَجْهِهِ اذا صَلّى.[11]

         در روایت وارد شده که پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهدر دیوار قبله آب دهان دیدند، پس آن را پاک کردند،  سپس روى آوردند و به مردم و گفتند: هرگاه یکى از شما نماز مى‏گذارد به طرف روبه‏رو آب دهان نیاندازد، زیرا خداوند متعال در هنگامى که نماز مى‏خوانید مقابل شماست.

روایات اهل سنّت

          1 . حدثنا قتیبة عن اسماعیل بن جعفر عن حمید عن أنس أنَّ النّبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله رأى نُخامَةً فِى الْقِبْلَةِ فَشُقَ ذلک عَلَیْهِ حَتّى رُوءى فِى وَجْهِهِ فَقامَ فَحَکَّهُ بِیَدِهِ فقال إِنَّ أَحَدُکُمْ إذا أقامَ فِى صَلاتِهِ فَاِنَّهُ یُناجى رَبَّهُ أَوْ أَنَّ رَبَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْقِبْلَة فَلا یَبْزُقَنَّ أَحَدُکُمْ قِبَلَ قِبْلَتِهِ وَ لکن عَن یَساره أَوْ تَحْتَ قَدَمَیْهِ ثُمَّ أَخَذَ طَرْفَ رِدائِهِ فَبَصُقَ فِیه ثُمَّ رَدَّ بَعْضَهُ عَلَى بَعْض فَقالَ أَوْ یَفْعَلَ هکذا.[12]

         انس از پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله نقل مى‏کند که خلط در قبله مسجد دیدند و خیلى برایشان سخت بود به صورتى که آثار ناراحتى در صورت ایشان پیدا بود، پس بلند شدند و با دست پاک کردند و فرمودند: هنگامى که نماز مى‏خوانید با خدا مناجات مى‏کنید یا فرمود: همانا خداوند در نماز بین شما و قبله است، پس هیچگاه به طرف قبله آب دهان و خلط نیندازید ولکن به چپ یا به زیر پاى خود اندازید، سپس یک طرف از عباى خود را گرفتند و در آن آب دهان انداختند و مالیدند تا محو شود و فرمودند اگر در مسجد بودید چنین کنید.

          2 . عبداللّه‏ بن یوسف قال أخبرنا مالک عن نافع عن عبداللّه‏ بن عمر أنّ رسول‏اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله رأى بُصاقا فِى جِدارِ الْقِبْلَةِ فَحَکَّهُ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى النّاسِ فَقالَ إذا کانَ أَحَدُکُمْ یُصَلِّى فَلاْ یَبْصُقْ قِبَلَ وَجْهِهِ فإِنَّ اللّه‏ قِبَلَ وَجهه إذا صلّى.[13]

         عبداللّه‏ بن عمر مى‏گوید پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله در قبله مسجد آب دهان دیدند پس پاک کردند و رو به مردم فرمودند: هنگامى که یک نفر از شما نماز مى‏خواند به طرف قبله آب دهان نیندازد، زیرا هنگام نماز خداوند در مقابل شماست.

          3 . عبداللّه‏ بن یوسف قال أخبرنا مالک عن هشام‏بن عروة عن أبیه عن عائشة امّ‏المؤمنین أن رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله رأى فى جدار القبلة مخاطا أو بصاقا أو نخامة فحکّه.[14]

         عائشه از پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله نقل مى‏کند که پیامبر در دیوار قبله خلط سینه و بینى یا آب دهان دیدند پس آن را پاک کردند.

          4 . موسى بن اسماعیل قال أخبرنا ابراهیم بن سعد قال أخبرنا ابن شهابٍ عن حمید بن عبدالرحمن أن أباهریرة و أبا سعید حدثاه أنّ رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله رأى نُخْاَمة فى جدار المسجد فتناول حصاة فحکها فقال: اِذا تَنَخَّمَ اَحَدَکُم فَلایَتَنَخَّمَنَّ قِبَلَ وَجْهِهِ وَ لا عَنْ یمینه وَ لْیَبْصُقَ عَنْ یَسارِهِ أَوْ تَحْتَ قَدَمِهِ الْیُسْرى.[15]

         پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله خلط در دیوار مسجد دیدند و با سنگریزه پاک کردند و فرمودند:هنگامى که خلط سینه و بینى مى‏اندازید به طرف مقابل و راست نیندازید بلکه به طرف چپ یا زیر پاى چپ بیندازید.

          5 . حدثنا یحیى بن حبیب بن عربى ثنا خالد یعنى ابن‏الحارث عن محمد بن عجلان عن عیاض بن عبداللّه‏ عن أبى‏سعید الخدرى أن النبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله کان یُحِبُّ الْعَراجِینَ و لایَزالُ فى یَدِهِ مِنْها، فَدَخَلَ الْمَسْجِدَ، فَرأى نُخامةً فى قبلةِ الْمسجِدِ فَحَکَّها ثُم أَقْبَلَ عَلى النّاسِ مُغْضِبا فَقالَ: أَیَسر أحُدُکُمْ أَنْ یُبْصَقَ فى وَجهه! إن أحدُکُم اِذا اسْتُقْبِلَ القِبلَةَ فاِنَّما یَسْتَقْبِل رَبَّه عزّوجل، و المَلَکُ عن یمینه، فَلا یَتْفَل على یمینه و لا فى قِبْلَتِهِ وَ لْیُبْصَقَ عَنْ یَسارِهِ أو تَحتَ قَدَمِهِ. فاِنْ عَجَلَ بِهِ أَمرٌ فَلْیَفْعل هکَذا وَ وَصَفَ لَنا ابِنُ عَجْلان ذلک: أن یتفل فى ثَوبِهِ ثُمَّ یُرَدُ بَعَضَهُ عَلى بَعضٍ.[16]

         پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله عراجین (وسیله‏اى براى نظافت یا جارو) را دوست مى‏داشت و همیشه همراه داشت، داخل مسجد شد و خلطى را در قبله دیدند پس آن را پاک کردند و با ناراحتى رو به‏مردم گفتند: آیا آسان است بر شما که کسى در صورت شما آب دهان اندازد، همانا یکى از شما  هنگامى که رو به قبله مى‏ایستد به طرف خداوند متعال ایستاده است و مَلِک الهى در طرف راست اوست پس به طرف قبله و سمت راست آب دهان نیندازید و به طرف چپ یا در زیر پا اندازید و اگر به شما سخت بود و نتوانستید تحمل کنید در لباس خود آب دهان اندازید و آن را بمالید تا محو شود.