1 . محمد بن احمد بن یحیى عن یعلى بن حمزة عن الحجّال عن على بن الحکم، عن رجل عن أبى‏عبداللّه‏ علیه‏السلام قال: مَنْ مَشَى اِلَى الْمَسْجِدِ لَمْ یَضَعْ رِجْلاً عَلَى رَطْبٍ وَ لاَیَابِسٍ اِلاَّ سَبَّحَتْ لَهُ الْأَرْضُ اِلَى الْأَرْضِ السَّابِعَةِ.[1]

         امام صادق علیه‏السلام مى‏فرماید: کسى که به سوى مسجد گام برمى‏دارد بر هیچ تر و خشکى پا نمى‏گذارد مگر اینکه از زمین اول تا هفتم براى او تسبیح مى‏کنند.

          2 . حدّثنى أبى عن سعد بن عبداللّه‏ عن أیّوب بن نوح عن الربیع بن محمد بن المسلى عن رجلٍ عن أبى‏عبداللّه‏ علیه‏السلام قال: مَا عُبِدَاللّه‏ُ بِشَىْ‏ءٍ مِثْلِ الصَّمْتِ وَالْمَشْىِ اِلَى بَیْتِهِ (بیت‏اللّه‏).[2]

         امام صادق علیه‏السلاممى‏فرماید: خداوند متعال به هیچ چیز مثل سکوت و رفتن به سوى خانه‏اش، عبادت نشده است.

          3 . محمد بن موسى المتوکل عن محمد بن جعفر عن موسى بن عمران عن الحسین بن زید عن حماد بن عمرو الصینى عن أبى‏الحسن الخراسانى عن میسر بن عبداللّه‏ عن أبى‏عبداللّه‏ عن أبى‏عائشة السعدى عن یزید بن عمر بن عبدالعزیز عن أبى‏سلمة بن عبدالرحمن عن أبى‏هریرة و عبداللّه‏ بن عباس قالا: خطبا رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله... وَ مَنْ مَشَى اِلَى مَسْجِدٍ مِنْ مَسَاجِدِ اللّه‏ِ فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ خَطَاهَا حَتَّى یَرْجِعَ اِلَى مَنزِلِهِ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ یَمْحِى عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ رُفِعَ لَهُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ...  .[3]

        ابى‏هریره و عبداللّه‏ بن عباس نقل کرده‏اند که پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله در یکى از خطبه‏هایش فرمودند: و هر کس به مسجدى از مساجد خداوند برود پس براى او در برابر هر قدمى که برمى‏دارد تا هنگامى که به منزلش برمى‏گردد ده حسنه است و پاک مى‏شود از او ده گناه و ده درجه بر ارزش و اعتبار او افزوده مى‏گردد.

          4 . و اِنَّ اللّه‏َ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَیُرِیدُ عَذَابَ أَهْلِ الْأَرْضِ جَمِیْعا حَتّى لاَ یُحَاشِىَ مِنْهُمْ أَحَدَا[4] فَاِذَا نَظَرَ اِلَى الشِّیبِ نَاقِلِى أَقْدَامِهِمْ اِلَى الصَّلَوَاتِ[5] وَالْوِلْدَانِ یَتَعَلَّمُونَ‏الْقُرآنَ رَحِمَهُمُ‏اللّه‏ُ فَأَخَّرَ ذَلِکَ عَنْهُمْ.[6]

         همانا خداوند تبارک و تعالى هنگامى که اراده مى‏کند تا همه اهل زمین را عذاب کند و یک نفر هم استثنا نشود، پس هنگامى که به سالخوردگان نگاه مى‏کند براى اقامه نماز به‏سوى مساجد گام برمى‏دارند و کودکان به آموختن قرآن مى‏پردازند، بر همگان رحم مى‏کند و عذاب آنان را به تأخیر مى‏اندازد.

          5 . عن النبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: مَشْیُکُ اِلَى الْمَسْجِدِ وَانْصِرَافُکَ اِلَى أَهْلِکَ فِى الْأَجرِ سَوَاءٌ.[7]

         پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهمى‏فرماید: گام برداشتنت به سوى مسجد و بازگشت به سوى خانواده از نظر اجر یکسان است.

          6 . کتاب زیدٍ النَّرسِى عن عبداللّه‏ بن سنان عن محمد بن المنکدر قال: رَأیْتُ أَبَاجَعْفَرٍ علیه‏السلام فِى لَیْلَةٍ ظَلْمَاءَ شَدِیدَهِ‏الظُّلْمَةِ وَ هُوَ یَمْشِى اِلَى الْمَسْجِدِ وَ اِنِّى أَسْرَعْتُ فَدَفَعْتُ اِلَیْهِ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ فَرَدَّ عَلَىَّ السَّلاَمَ وَ قَالَ لِى یَا مُحَمَّدَ بنَ الْمُنْکَدَر قَالَ رَسُولُ اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: بَشِّرِ الْمَشَّائینَ الَى‏الْمَسَاجِدِ فِى ظُلَمِ‏اللَّیْلِ بِنُورٍ سَاطِع یَوْمَ الْقِیامَةِ.[8]

         محمد بن منکدر مى‏گوید: در شبى بسیار تاریک امام باقر علیه‏السلام را دیدم که به مسجدى مى‏رفت. من به سرعت رفتم تا به حضرت رسیدم، سلام کردم. جوابم داد و فرمود: اى محمد! رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله مى‏فرمود: آنان را که در تاریکى شب به مسجد مى‏روند به نورى ساطع در قیامت بشارت باد.

          7 . قال على علیه‏السلام: اِجَابَةُ الْمُؤَذِّنِ کَفَّارَةُ الذُّنُوبِ وَالْمَشْىُ اِلَى الْمَسْجِدِ طَاعَةُ اللّه‏ِ وَ طَاعَةُ رَسُولِهِ وَ مَنْ أَطَاعَ اللّه‏َ وَ رَسُولَهُ أَدْخَلُهُ الْجَنَّةَ مَعَ الصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَ کَانَ فِى الْجَنَّةِ رَفِیقَ دَاوُدَ علیه‏السلام وَ لَهُ مِثْلُ ثَوَابِ دَاوُدَ.[9]

         امام على علیه‏السلام مى‏فرمایند: اجابت مُوذن [نماز خواندن در اول وقت] کفاره گناهان است و رفتن به سوى مسجد، اطاعت از خدا و رسول اوست هر کس خدا و پیامبرش را اطاعت کند خداوند او را با راست‏گویان و شهدا وارد بهشت کند و در بهشت همنشین حضرت داود علیه‏السلام باشد و براى اوست همانند ثواب حضرت داود علیه‏السلام.

          8 . و قال النبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: اِجَابَةُ الْمُؤذِّنِ رَحْمَةٌ وَ ثَوَابُهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ لَمْ یُجِبْ خَاصَمْتُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ فَطُوبَى لِمَنْ أَجَابَ دَاعِىَ اللّه‏ِ وَ مَشَى اِلَى الْمَسْجِدِ وَ لا یُجِبْهُ وَ لا یَمْشِى اِلَى الْمَسْجِدِ اِلا مُؤمِنٌ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ.[10]

         پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله مى‏فرماید: اجابت کردن مؤذن [نماز خواندن ]رحمت است و ثوابش بهشت، و کسى که اجابت نکند، من در روز قیامت با او جدال خواهم کرد. خوشا به حال کسى که خواننده خدا را اجابت کند و به مسجد برود. و او را اجابت نکند و به مسجد نرود مگر مؤمنى از اهل بهشت.

          9 . و باسناده عن شعیب بن واقد[11] عن النبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله قَالَ: وَ مَنْ مَشَى اِلَى مَسْجِدٍ یَطْلُبُ فِیهِ الْجَمَاعَةَ کانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ سَبْعُونَ أَلْفَ حَسَنَةٍ و یُرْفَعُ لَهُ مِنَ‏الدَّرَجَاتِ مِثْلُ ذلِکَ فَاِنْ مَاتَ وَ هُوَ عَلَى ذَلِکَ وَکَّلَ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ سَبْعِیْنَ أَلْفَ مَلَکٍ یَعُودُونَهُ فى قَبرِهِ وَ یُبَشِّرُونَهُ وَ یُؤْنِسُونَهُ فِى وَحْدَتِهِ و یَسْتَغْفِرونَ لَهُ حَتَّى یُبْعَثَ.[12]

         پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمودند: هر کس که به قصد نماز جماعت به سوى مسجد گام برمى‏دارد در هر گامى براى او هفتاد هزار حسنه است و به همان میزان درجات [معنوى] او بالا مى‏رود، پس اگر در همین حال از دنیا برود خداى عزوجل هفتاد هزار ملک را مى‏گمارد تا او را در قبرش عیادت کنند و بشارت دهند و در تنهایى همدمش باشند و برایش استغفار کنند تا زمانى که برانگیخته شود.

          10 . ابى (ره) عن محمد بن یحیى العطار عن العمرکى الخراسانى عن على بن جعفر عن أخیه موسى بن جعفر عن أبیه عن آبائه علیهم‏السلام قال: قال رسولُ اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: یُؤْمَرُ بِرِجَالٍ اِلَى النَّارِ فَیَقُولُ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ لِمالِکِ: قُلْ لِلنَّارِ لاَ تُحْرِقى لَهُمْ أَقْدَأما فَقْد کَانُوا یَمْشُونَ بِهَا اِلَى الْمَسَاجِدِ.[13]

         رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهفرمود: فرمان داده مى‏شود مردانى به آتش افکنده شوند، پس خداوند متعال به مالک دوزخ مى‏فرمایند: به آتش بگو که قدمهایشان را نسوزاند، چون به سوى مسجد گام برمى‏داشتند.

          11 . و  عن على علیه‏السلام أنّه قال: تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ یَوْمَ لاَ ظِلَّ اِلاَّ ظِلُّهُ، رَجُلٌ خَرَجَ مِنْ بَیْتِِ فَأسْبَغَ الطُّهْرِ ثُمَّ مَشَى اِلَى بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِ‏اللّه‏ِ لِیَقْضِىَ فَرِیْضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللّه‏ِ فَهَلَکَ فِیَما بَیْنَهُ وَ بَیْنَ ذَلِکَ...  .[14]

         امام على علیه‏السلامفرمودند: زیر سایه عرش الهى در روزى که سایه‏اى جز سایه او نیست؛ فردى است که از خانه‏اش خارج شود، پس نیکو وضو بگیرد و به سوى خانه‏اى از خانه‏هاى خدا رود تا یکى از واجبات الهى را به جاى آورد و در چنین حالى بمیرد.

          12 . عن على علیه‏السلام قال: قال رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: عِشْرُونَ خَصْلَةً فِى الْمُؤمِنْ مَنْ لَمْ تَکُنْ فِیْهِ لَمْ تَکْمُل اِیْمانُهُ اِنَّ مِنْ أَخْلاقِ الْمُؤمِنِ یَا عَلِىُّ: الْحاضِرُونَ الصَّلاةَ و... خُطاهُمْ اِلَى الْمَسَاجِدِو...  .[15]

         على علیه‏السلام از رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله نقل مى‏کند که فرمود: بیست خصلت در مؤمن وجود دارد که بدون آنها ایمانش کامل نیست، اى على از اخلاق مؤمنان؛ حاضر شدن در نماز [جماعت مسلمانان ]است و گام برداشتن به سوى مساجد.

روایات اهل‏سنت

          1 . حدثنا محمد بن معاذ بن عباد العنبرى عن أبوعوانة، عن یعلى بن عطاء، عن معبد بن هرمز عن سعید بن المسیب، قال: حَضَرَ رَجُلاً مِنَ الأَنْصَارِ الْمَوْتُ فَقالَ: اِنِّى مُحَدِّثکُمْ حَدِیثا ما أُحَدِّثُکُمُوهُ الاّ احتسابا، سِمِعتُ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله یقول: اِذَا تَوَضَّأَ أَحَدُکُمْ فَأَحْسَنَ الوُضُوءَ ثُمَّ خَرَجَ اِلى الصَّلاَةِ لَمْ یَرْفَعْ قَدَمَهُ الُْیمْنَى اِلاَّ کَتَبَ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ حَسَنةً وَ لَمْ یَضَعْ قدمه الْیُسْرى اِلاَّ حَطَّ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ عنه سیئةً، فَلْیُقَرِّب أَحَدُکُمْ أو لَیَبْعُدْ، فان أتى المسجد فَصَلَّى فى جماعةٍ غُفِرْ له، فان أتى المسجد و قَد صَلُّوا بَعْضا و بقى بعضٌ صَلَّى ما أدرک و أتمَّ ما بَقِىَ کان کذلک. فَاِن أَتى الْمَسْجِدَ وَ قَدْ صَلُّوا فَأَتَّمَ‏الصَّلاةَ کَانَ کَذَلِکَ.[16]

         سعید بن مسیب مى‏گوید: مردى از انصار در بستر مرگ افتاده بود که گفت: من براى رضاى خدا حدیثى براى شما نقل مى‏کنم، از رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله شنیدم که مى‏فرمود: هر یک از شما که نیکو وضو بگیرد و براى نماز از خانه خارج شود، چون پاى راستش را به سوى مسجد پیش نهد، خداى عزوجل برایش حسنه‏اى بنویسد و وقتى پاى چپ را جلو گذارد، خداوند گناهى از او پاک گرداند، پس هر یک از شما به اندازه توان خود باید به مسجد رفت‏و آمد کند، اگر به مسجد آید و با جماعت نماز خواند، بخشوده مى‏شود و اگر در نیمه نماز جماعت رسید باقى مانده را به جماعت و ادامه نمازش را فرادا بخواند باز هم بخشیده مى‏شود و چنانچه به مسجد آمد و دریافت نماز پایان یافته است نمازش را فرادا بخواند، باز مشغول بخشایش الهى قرار خواهد گرفت.

          2 . حدثنا یحیى بن معین عن أبوعبیدة الحداد عن اسماعیل ابوسلیمان الکَحَّال عن عبداللّه‏ بن أوس عن بریدة عن النبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله قال: بَشِّرِ المَشَّائِینَ فِى الظُّلَم الى المساجدِ بالنُّور التَّامِّ یَوْمِ الْقِیامَةِ.[17]

         پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهفرمودند: آنان که در تاریکى شب به سوى مساجد گام برمى‏دارند را به نور تام و کامل در روز قیامت بشارت باد.

           3 . حدثنى اسحاق بن منصور عن زکریا بن عدى عن عبیداللّه‏ یعنى ابن‏عمرو عن زید بن ابى‏انیسة عن عدى بن ثابت عن ابى‏حازم الاشجعى عن ابى‏هریرة قال: قال رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: من تَطَّهَرِ فى بَیْتِهِ ثُمَّ مَشَى الى بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِ اللّه‏ِ لیِقْضِى فَرِیْضَةً مِنْ فَرائِضِ‏اللّه‏ِ کَانَتْ خُطْوَتاهُ احدَاهُمَا تُحِّطُ خَطِیئةً والأخرى تُرْفَعُ دَرَجَهَ.[18]

         رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: کسى که در خانه‏اش وضو بگیرد سپس به خانه‏اى از خانه‏هاى خدا برود تا نماز واجبى را به جاى آورد در هر دو گامى که برمى‏دارد گناهى از او پاک مى‏شود و بر درجه‏اش یکى افزوده مى‏گردد.

          4 . حدثنا حجاج بن ابن‏الشاعر عن روح بن عبادة عن زکریا بن اسحاق عن أبوالزبیر قال: سَمِعْت جابر بن عبداللّه‏ قال: کَانَتْ دِیارُنَا نَائِیَةً عَن الْمَسْجِدِ فَأَرَدْنَا أَنْ نَبِیْعُ بُیُوتَنا فَنَقْتَرِبَ مِنَ‏الْمَسْجِدِ فَنَهانَا رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فَقَالَ: اِنَّ لَکُمْ بکُلِّ خُطْوَةٍ دَرَجَةً.[19]

         ابوزبیر مى‏گوید: از جابر بن عبداللّه‏ شنیدم که مى‏گفت: محل سکونت ما از مسجد دور بود و مى‏خواستیم خانه‏هایمان را بفروشیم و به مسجد نزدیک شویم، اما رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله نهى کرد و فرمود: شما را براى هر گامى که [به سوى مسجد ]برمى‏دارید درجه‏اى است.

          5 . حدثنا عبداللّه‏ بن براد الأَشعرى و أَبوکُریب عن أبو أسامه عن بُرید عن أبى‏بُردة عن ابى‏موسى قال: قَالَ رَسُولُ اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: اِنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ أَجْرا فِى الصَّلاةِ أَبْعَدُهُم اِلَیْها مَمْشًى فَأَبْعَدُهُمْ... .[20]

         رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: بالاترین پاداش در نماز براى مردم، براى کسى است که از دورترین راه به [مسجد] آمده باشد.

          6 . حدثنا راشد بن سعید بن راشد الرملى عن الولید بن مسلم عن أبى‏رافع، اسماعیل بن رافع عن سمى مولى أبى‏بکر عن أبى‏صالح، عن أبى‏هریرة، قال: قالَ رَسُولُ اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهالمَشَّاؤنَ الى الْمَساجِدِ فِى الظُّلَمِ، أولئِکَ الْخَواضُونَ فِى رَحْمَةِ اللّه‏ِ.[21]

          پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمودند: کسانى که در تاریکى شب به مساجد مى‏روند، فرورفتگان و غرق‏شدگان در رحمت خداوند هستند.

          ر.ک: حدیث 3 و 4 روایات اهل‏سنت در بحث «نشستن در مسجد».