1 .  و عن سلمان الفارسى (ره) قال: قال لِى رَسُولُ اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله... لا یَبْقَى مِنَّا عَبْدٌ فَیُحْسِنُ الْوُضُوءَ  ثُمَّ یَأتِى الْمَسْجِدَ لِجُمُعَةٍ اِلاَّ کَانَتْ کَفَّارةً لِمَا بَیْنَهَا وَ بَیْنَ الْجُمُعَةِ الأُخْرِى مَا اجْتَنَبَ الْکَبَائِرَ.[1]

         سلمان فارسى(ره) مى‏گوید: رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله به من فرمودند: هیچ بنده‏اى از ما باقى نمى‏ماند که نیک وضو بگیرد و سپس براى نماز جمعه به مسجد بیاید، (این عمل) کفاره هر گناهى تا روز جمعه دیگر است مگر اینکه کبیره‏اى مرتکب شود.

          2 . محمد بن یحیى عن احمد بن محمد عن الحسین بن سعید عن النضر بن سوید عن عبداللّه‏ بن سنان عن حفص بن البخترى عن محمد بن مسلم عن أبى‏جعفرٍ علیه‏السلام قال: اِذَا کَانَ یَوْمُ الْجُمُعَةِ نَزَلَ الْمَلاَئِکَةُ الْمُقَرَّبُونَ مَعَهُمْ قَرَاطِیسُ مِنْ فِضَّةٍ وَ أَقْلاَمٌ مِنْ ذَهَبٍ فَیَجْلِسُونَ عَلَى أَبْوَابِ الْمَسْجِدِ عَلَى کَراسِىَّ مِنْ نُورٍ فَیَکْتُبُونَ النَّاسَ عَلَى مَنَازِلِهِمُ الْأَوَّلُ وَالثَّانِىُ حَتَّى یَخْرُجَ‏الْاِمَامُ طَوَوْا صُحُفَهُمْ وَ لاَ یَهْبِطُونَ فِى شَیى‏ءٍ مِنَ الْأَیَّامِ اِلاَّ فِى یَوْمٍ الْجُمُعَةِ یَعْنِى الْمَلاَئِکَةَ الْمُقَرَّبِیْنَ.[2]

         امام باقر علیه‏السلام مى‏فرماید: روز جمعه که مى‏شود ملائکه مقرب الهى فرود مى‏آیند، و به همراهشان برگه‏هایى از نقره و قلم‏هایى از طلاست. آن‏گاه بر در مسجد روى صندلى‏هایى از نور مى‏نشینند و نام مردم را به ترتیب ورودشان مى‏نویسند، تا اینکه امام خارج شود. هنگامى که امام خارج شد فرشتگان دفترهایشان را مى‏بندد و در هیچ یک از روزهاى دیگر غیر از جمعه فرود نمى‏آیند.

          3 . و عن على بن ابى‏طالب علیه‏السلام... و قَالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: مَنْ صَلَّى الصُّبْحَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ ثُمَّ جَلَسَ فِى الْمَسْجِدِ حَتَّى یَطْلُعَ الشَّمْسُ کَانَ لَهُ فِى الْفِرْدَوْسِ سَبْعُونَ دَرَجَةً بُعْدُ مَا بَیْنَ الدَّرَجَتَیْنِ حُضْرُ الْفَرَسِ الْمُضَمَّرِ سَبْعِینَ سَنَةً...  .[3]

         رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله مى‏فرمایند: هر کس که نماز صبح را در روز جمعه بخواند و تا هنگام طلوع آفتاب در مسجد بنشیند، براى او در بهشت هفتاد درجه باشد؛ که فاصله میان دو درجه آنبه اندازه دویدن اسب لاغراندام مسابقه، به مدت هفتاد سال است.

          4 . أبوعلى الأشعرى عن محمد بن سالم عن احمد بن النضر عن عمرو بن شمر عن جابرٍ قال: کَانَ أبُوجَعْفَرٍ علیه‏السلام یُبَکِّرُ اِلَى الْمَسْجِدِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ حِینَ تَکُونُ الشَّمْسُ قَدْرَ رُمْحٍ فَاِذَا کَانَ شَهْرُ رَمَضَانَ یَکُونُ قَبْلَ ذَلِکَ وَ کَانَ یَقُولُ اِنَّ لِجُمَعٍ شَهْرِ رَمَضَانَ عَلَى جُمَعِ سَائِرِ الشُّهُورِ فَضْلاً کَفَضْلِ شَهْرِ رَمَضَانَ عَلَى سَائِرِالشُهُورِ.[4]

         جابر مى‏گوید: امام باقر علیه‏السلام صبح روز جمعه زمانى که خورشید به اندازه یک نیزه بالا مى‏آمد به مسجدى مى‏رفت و در ماه رمضان این عمل را زودتر انجام مى‏داد و مى‏فرمود: جمعه‏هاى ماه رمضان بر دیگر جمعه‏ها برترى دارد، چنانکه ماه رمضان بر دیگر ماه‏ها.

          5 . و قَالَ النَّبِىُّ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: مَنِ اغْتَسَلَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ غُسْلَ الْجَنَابَةِ ثُمَّ رَاحَ فَکَأَنَّمَا قَرَّبَ بَدَنَةً وَ مَنْ رَاحَ[5] فِى السَّاعَةِ الثَّانِیَةِ فَکَأَنَّمَا قَرَّبَ بَقَرَةً وَ مَن رَاحَ فِى السَّاعَةِ الثَّالِثَةِ فَکَأَنَّمَا قَرَّبَ کَبْشا وَ مَن رَاحَ فِى السَّاعَةِ الرَّابِعَةِ فَکَأَنَّمَا قَرَّبَ دَجَاجَةً وَ مَنْ رَاحَ فِى السَّاعَهِ‏الْخَامِسَةِ فَکَأَنَّمَا قَرَّبَ بَیْضَةً فَاِذَا خَرَجَ الأَمَامُ حَضَرتِ المَلائِکَةُ یَسْتَمِعُونَ الذِّکْرَ.[6]

         پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمودند: هر کس در روز جمعه غسل جنابت انجام دهد و سپس [به مسجد] برود انگار شترى را قربانى نموده است، و هر کس در ساعت دوم برود انگار گاوى را قربانى کرده است، و هر کس که در ساعت سوم برود انگار که قوچى را قربانى کرده است، و هر کس که در ساعت چهارم برود انگار که مرغى را قربانى کرده است، و هر کس که در ساعت پنجم برود انگار که تخم مرغى را عطا نموده است، و هنگامى که امام به سوى مسجد رود، ملائکه حاضر مى‏شوند تا به ذکر الهى گوش فرا دهند.

          6 . تفسیر مجاهد و أبویوسف بن أبى‏سفیان قال ابن‏عباس فِى قَوْلِهِ تَعالى «وَ اِذَا رَأَوْ تِجارَةً أَوْ لَهوا انْفَضُّوا اِلَیها وَ تَرَکُوکَ قائِما»[7] اِنَّ دِحْیَةَ الْکَلْبِىِّ جَاءَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ مِنَ الشَّامِ بِالْمَیْسِرَةِ فَنَزَلَ عِنْدَ أَحْجارِ الزِّیْتِ ثُمَّ ضَرَبَ بِالطُّبُولِ لیُؤذِنَ النَّاسَ بِقُدُومِهِ فأنْفَضَّ النَّاسُ اِلَیْهِ اِلاَّ عَلِىٌّ وَالْحَسَنُ وَالْحُسَیْنُ وَ فاطِمَةُ علیه‏السلام وَ سَلْمانُ وَ أَبُوذَرٍّ وَالْمِقْدَادُ وَ صُهَیْبٌ وَ تَرَکُوا النَّبِىَّ قائِما یَخْطُبُ عَلَى الْمِنْبَرِ فَقالَ النَّبِىُّ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: لَقَدْ نَظَرَاللّه‏ُ یَوْمَ الْجُمُعَةِ اِلى مَسْجِدِى فَلَوْلا الْفِئَةُ الَّذِیْنَ جَلَسُوا فِى مَسْجِدِى لَأَنْضَرَمَتِ الْمَدِیْنَةُ عَلَى أَهْلِها نَارا وُحُصِبُوا بِالْحِجَارَةِ کَقَوْمِ لُوْطٍ وَ نَزَلَ فِیْهِمِ «رِجالٌ لا تُلْهِیْهِمْ تِجارَةٌ...[8]».[9]

         ابن‏عباس در ذیل آیه شریفه «هرگاه تجارت یا بازیچه‏اى را دیدند، به سوى او پراکنده مى‏شوند و تو را ایستاده رها مى‏کنند» نقل مى‏کند که: روز جمعه دحیه کلبى از شام مواد خوراکى آورده و در أحجارالزیت[10] فرود آمده بود، آنگاه طبل‏ها را به صدا درآورد تا مردم را از ورود خویش آگاه کند، همگان جز على و حسن و حسین و فاطمه علیهم‏السلام سلمان، ابوذر، مقداد و صهیب پراکنده شدند و پیامبر را در حالى که خطبه مى‏خواند ایستاده رها کردند. پس پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهفرمود: خداوند روز جمعه به مسجدم نگریست و اگر این گروه براى اقامه نماز در مسجدم باقى نمى‏ماندند، شهر مدینه و مردمانش گرفتار آتش الهى مى‏شدند و چون قوم لوط سنگباران مى‏شدند. و درباره کسانى که در مسجد ماندند این آیه نازل شد: مردانى که هیچ تجارت آنان را از یاد خدا باز نمى‏دارد.

روایات اهل‏سنت

          1 . حدثنا ابراهیم بن موسى، عن عیسى عن عبدالرحمن بن یزید بن جابر عن عطاء الخراسانى عن مولى امراته ام عثمان قال: سمعت علیا علیه‏السلام على منبرالکوفة یقول: اِذَا کَانَ یَوْمُ الْجُمُعَةِ غَدَتْ الشَّیَاطِینُ بِرایَاتِهَا اِلَى الأَسْوَاقِ فَیَرمُونَ النَّاسَ بِالتَّرابِیْثِ أَو الرَّبَائِثِ وَ یُثَبِّطُونَهُمْ عَنِ الْجُمُعَةِ وَ تَغْدُوالْمَلائِکَةَ فَیَجْلَسُونَ عَلَى أَبْوابِ الْمَسجِدِ فَیَکْتُبُونَ الرَّجُلُ مِنْ سَاعَةٍ وَالرَّجُلُ مِنْ سَاعَتَیْنِ حَتَّى یَخْرُجَ الامامُ...  .[11]

         عطاء خراسانى از بنده همسرش ام‏عثمان نقل مى‏کند که گفت: از امام على علیه‏السلام شنیدم که بر منبر کوفه فرمود: چون روز جمعه فرا رسید شیاطین به وقت صبح با پرچم‏هاى خود به بازارها مى‏روند و مردم را از طریق ایجاد موانع فریبنده از رفتن به نماز جمعه باز مى‏دارند و فرشتگانبامدادان بر در مساجد مى‏نشینند و نام افراد را از ساعات اول و دوم مى‏نویسند تا زمانى که امام جماعت خارج مى‏شود.

          2 . أخبرنا عبیداللّه‏ بن عبدالمجید عن ابن ابى‏ذیب عن المقبرى عن أبیه عن عبداللّه‏ بن ودیعة عن سلمان الفارسى صاحب رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله أن النبى صلى‏الله‏علیه‏و‏آله قال: مَنِ اغْتَسَلَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ فَتَطَهَّرَبِمَا اسْتَطَاعِ مِنْطُهْرٍ ثُمَّ ادهَنَ مِنْ دُهْنِهِ أَوْمَسَّ مِنْ طِیْبِ بَیْتهٍ ثُمَّ رَاحَ فَلَمْ یُفَرِّقْ بَیْنَ اثْنَیْنِ وَ صَلَّى ما کُتِبَ لَهُ فَاِذَا خَرَجَ الأَمَامُ أَنْصَتَ غُفِرَ لَهُ ما بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْجُمُعَةِ الأُخْرى.[12]

         پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهفرمود: کسى که در روز جمعه غسل بکند و به آنچه مى‏تواند [دسترسى به آن دارد ]خود را پاک و تمیز گرداند، سپس از روغن یا عطر خانه‏اش، خود را خوشبو کند و سپس[به مسجد ]رود و بین دو مسلمان فرق نگذارد، [مبارزه با تبعیض نژادى و فاصله طبقاتى است] و نماز واجبش را بخواند، و هنگام خطبه خواندن امام سکوت اختیار کند؛ خداوند گناهان بین این جمعه و جمعه دیگرش را ببخشاید.