1 . عِدَّةٌ من أصحابنا عن أحمد بن محمد عن ابن‏فضّالِ عن الحسن بن الْجَهْم قالَ: سَأَلْتُ أبالحسن‏الرضا علیه‏السلام عَنْ أَفْضَلِ مَوْضِعٍ فِى الْمَسْجِدِ یُصَلَّى فِیهِ؟ قال: الْحَطِیمُ مَا بَیْنَ‏الْحَجَرِ وَ بَابِ الْبَیْتِ قُلْتُ: والّذى یَلِى ذلِکَ فى الْفَضْلِ؟ فَذَکَرَ أَنَّهُ عِنْدَ مَقَامِ اِبْرَاهِیْمَ علیه‏السلام قلت: ثُمَ‏الَّذِى یَلِیهِ فِى‏الْفَضْلِ؟ قال: فى الْحِجْرِ قُلْتُ: ثُمَّ الّذى یَلِى ذلِکَ؟ قال: کُلَّمَا دَنَا مِنَ الْبَیْتِ.[1]

         حسن بن جهم مى‏گوید: از امام رضا علیه‏السلام درباره بهترین جایگاه مسجد که در آن نماز گزارده شود سؤال کردم؟ فرمود: «حطیم» که بین حجرالأسود و در خانه کعبه است. پرسیدم: پس از آن کجا؟ فرمود: در نزد مقام ابراهیم علیه‏السلام. پرسیدم: پس از آن کجا؟ فرمود: در حجر اسماعیل علیه‏السلام؛ پرسیدم پس از آن کجا؟ فرمود: هر قدر نزدیک‏تر به خود خانه (کعبه باشد) فضیلت آن بیشتر است.

          2 . أَبُو عَلِىِّ الأَشْعَرِىُّ عَنْ مُحَمَّدِ بنِ عَبْدِالْجَبَّارِ عَنْ صَفوان بن یحیى عن أَبى أَیُّوبَ‏الْخَزَّازِ عَنْ أَبِى‏عُبَیْدَةَ قَالَ قُلْتُ لِأَبى عبداللّه‏ علیه‏السلام: الصَّلاة فى الْحَرَمِ سَوَاءٌ؟ فقالَ: یَا أَبَا عُبَیْدَةَ ماالصَّلاةُ فى الْمَسْجِدِالْحَرَامِ کُلِّهِ سَوَاءً فَکَیفَ یَکُونُ فِى الْحَرَمِ کُلِّهِ سَوَاءً قُلْتُ: فَأَىُّ بقاعِهِ أَفْضَلُ قَالَ: مَا بَیْنَ‏الْبابِ اِلَى‏الْحَجَرِالْأَسْوَدِ.[2]

         ابوعبیده مى‏گوید به امام صادق علیه‏السلام عرض کردم: نماز در حرم (مسجدالحرام) در همه جا مساوى است؟ حضرت فرمود: چگونه ممکن است در همه جا مساوى باشد! عرض کردم: پس کدام مکان نسبت به بقیه أفضل است؟ فرمود: بین در خانه کعبه تا حجرالأسود.

          3 . أَحمد بن محمدبن على بن الحکم عن الْکَاهِلِىّ قال: کُنَّا عِنْدَ أَبى‏عَبْدِاللّه‏ علیه‏السلام فَقالَ: أَکْثِرُوا مِنَ الصَّلاةِ وَالدُّعاءِ فِى هذا الْمَسْجِدِ أَما اِنَّ بُکلِّ عَبْدٍ رِزْقا یُجَازُ اِلَیْهِ جَوْزا.[3]

         نزد امام صادق علیه‏السلام بودیم فرمود: زیاد نماز و دعا در این مسجد بخوانید و بدانید که براى هر بنده‏اى روزى اى است که به طرف او خواهد آمد.

          4 . احمد بن محمد عن على بن أبى‏سَلَمَةَ عن هارون بن خَارِجَةَ عَن صامتٍ عَن أبى‏عبداللّه‏ علیه‏السلام عن آبائه علیه‏السلام قال: الصَّلاةُ فى الْمَسْجِدِالْحَرَامِ تَعْدِلُ مِائَةَ أَلْفِ صَلاةٍ.[4]

         امام صادق علیه‏السلام از پدران بزرگوارش نقل مى‏کند که فرمودند: نماز در مسجدالحرام معادل یک صد هزار نماز [در جاى دیگر] است.

          5 . عِدَّةٌ مِن أَصحابنا عن سهل بن زیادٍ عن أحمد بن مُحَمَّدِبنِ أَبى‏نَصْرٍ عَن أَبِى‏الْحَسَنِ علیه‏السلام قالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یُصَلِّى فِى جَمَاعَةٍ فى مَنْزِلَةِ بمَکَّةَ أَفْضَلُ أَو وَحْدَهُ فِى الْمَسجِدِالْحَرَامِ؟ فقالَ: وَحْدَهُ.[5]

         محمد بن ابى‏نصر مى‏گوید: از امام رضا علیه‏السلام پرسیدم درباره مردى که در خانه‏اش در مکّه نماز را به جماعت مى‏خواند، آیا این بهتر و بافضیلت‏تر است یا اینکه نماز را به صورت فرادا در مسجدالحرام بخواند؟ امام علیه‏السلام فرمودند: فرادا در مسجدالحرام بخواند.

          6 . أبى (ره) عن على بن ابراهیم عن أبیه عن على بن معبد عن الحسین بن خالد عن أبى‏الحسن الرّضا علیه‏السلام عن آبائه علیه‏السلام قالَ: قال محمد بن عَلِىٍّ الباقر علیه‏السلام: صَلاَةٌ فِى الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَفْضَلُ مِنْ مِائَةِ أَلْفِ صَلاَةٍ فِى غَیْرِهِ مِنَ الْمَسَاجِدِ.[6]

         امام رضا علیه‏السلام از پدرانش نقل مى‏کند که امام باقر علیه‏السلامفرمود: یک نماز در مسجدالحرام برتر از یکصد هزار نماز در غیر آن از مساجد دیگر است.

          7 . و روى ابوحمزه‏الثمالِىُّ عَن أَبى‏جَعْفَرٍ علیه‏السلام أَنَّهُ قال: مَنْ صَلَّى فِى الْمَسْجِدِالْحَرَامِ صَلاَةً مَکْتُوبَةً قَبِلَ‏اللّه‏ُ بِهَا مِنْهُ کُلَّ صَلاَةٍ صَلَّاهَا مُنْذُ یَوْمَ وَجَبَتْ عَلَیْهِ الصَّلاةُ وَ کُلِّ صَلاَةٍ یُصَلِّیهَا اِلَى أَنْ یَمُوتَ.[7]

         ابوحمزه ثمالى مى‏گوید: هر کس نماز بگذارد در مسجدالحرام، نماز واجب، خداوند متعال به (برکت) آن نماز واجب قبول مى‏کند هر نماز واجبى را که تا آن روز خوانده است و نیز هر نماز واجبى که بعد از آن مى‏خواند تا هنگامى که بمیرد.

          8 . و قَالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: الصَّلاَةُ فِى مَسْجِدِى کَأَلفِ صَلاَةٍ فِى غَیْرِهِ اِلاَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ فاِنَّ الصَّلاَةَ فِى الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاَةٍ فِى مَسْجِدِى.[8]

         پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: نماز در مسجد من مانند هزار نماز در غیر آن از مساجد دیگر است مگر مسجدالحرام. همانا نماز در مسجدالحرام معادل هزار نماز در مسجد من است.

          9 . الحسین بن سعید عن حمّادٍ عن معاویة بن وهب عن أبى‏عبداللّه‏ قالَ: قَالَ: رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله الصَّلاَةُ فِى مَسْجِدى تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاَةٍ فِى غَیْرِهِ اِلاَّ الْمَسْجِدَالْحَرَامَ فاِنَّهُ أَفْضَلُ مِنهُ.[9]

         امام صادق علیه‏السلاممى‏فرماید: رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: نماز در مسجد من معادل هزار نماز در غیر مسجد من است مگر مسجدالحرام! همانا مسجدالحرام برتر از مسجد من است.

          10 . أبى (ره) عن عبداللّه‏ بن جعفر عن هارون بن مسلم عن مسعدة بن صدقة عن‏الصادق علیه‏السلام عن آبائه علیهم‏السلام قالَ: قالَ رسولُ اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: صَلاَةٌ فِى مَسْجِدِى تَعْدِلُ عِنْدَاللّه‏ِ عَشَرَةَ آلاَفِ صَلاَةٍ فِى غَیْرِهِ مِنَ الْمَسَاجِدِ اِلاَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامِ، فَاِنَّ الصَّلاَةَ فِیهِ تَعْدِلُ مِائَةَ أَلْفِ صَلاَةٍ.[10]

         امام صادق علیه‏السلام از پدران بزرگوارش نقل مى‏کند که رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: نماز در مسجد من در نزد خداوند معادل ده هزار نماز در مساجد دیگر است مگر مسجدالحرام، که نماز در آن معادل یکصد هزار نماز است.

          11 . حدثنا ابى عن احمد بن ادریس عن محمد بن احمد بن یحیى بن عمران الأشعرى عن محمد بن احمد عن الحسن بن على بن کیسان عن موسى بن سلام قَالَ: اِعْتَمَرَ أَبُوالْحَسَنِ‏الرِّضَا علیه‏السلام فَلَمَّا وَدَّعَ الْبَیْتَ وَ صَارَ اِلَى بَابَ الْحَنَّاطِینَ لِیَخْرُجَ مِنْهُ وَقَفَ فِى صَحْنِ الْمَسْجِدِ فِى ظَهْرِ الْکَعْبَةِ ثُمَّ رَفَعَ یَدَیْهِ فَدَعَا ثُمَّ الْتَفَتَ اِلَیْنَا فَقَالَ نِعْمَ الْمَطْلُوبُ بِهِ‏الْحَاجَةُ اِلَیهِ الصَّلاَةُ فِیهِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّلاةِ فِى غَیْرِهِ بِسِتِّینَ سَنَةً أَو شهرا. فلَمَّا صَارَ عِنْدِالْبَابِ قَالَ: اللَّهُمَّ اِنِّى خَرَجْتُ عَلَى أنْ لا اِلَه اِلاّ أَنْتَ.[11]

         موسى بن سلام مى‏گوید: امام رضا علیه‏السلامعمره‏اش را انجام داد. پس چون خواست وداع کند رفت به سمت در «حناطین»[12] تا خارج شود، ایستاد در صحن مسجد در پشت کعبه و دست‏هایش را بلند کرد و دعا نمود. سپس برگشت به طرف ما و فرمود: خوب است انسان حاجت‏اش را در اینجا بخواهد. نماز در این جا برتر از نماز در غیر این مکان است، به شصت سال یا ماه [ظاهرا تردید از راوى است که امام علیه‏السلام سال فرمود یا ماه] پس چون به نزد در رسید فرمود: بار خدایا من از خانه بیرون مى‏روم در حالى که شهادت مى‏دهم، خدایى جز تو نیست.

          12 . عدة من أصحابنا عن احمد بن محمد عن الحسین بن سعید عن فضالة بن ایوب عن أبان عن زرارة قال: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یُصَلِّى بِمَکَّةَ یَجْعَلُ الْمَقَامَ خَلْفَ ظَهْرِهِ وَ هُوَ مُسْتَقْبِلُ الْقِبْلَةِ فَقَالَ: لاَبَأسَ یُصَلِّى حَیْثُ شَاءَ مِنَ الْمَسْجِدِ بَیْنَ یَدَىِ الْمَقَامِ أَو خَلْفَه وَ أَفْضَلُهُ الْحَطِیمُ وَالْحِجْرُ وَ عِنْدَالْمَقَامِ وَالْحَطِیْمُ حِذَاءَ الْبَابِ.[13]

         زراره مى‏گوید: سؤال کردم از امام علیه‏السلام درباره مردى که در مکه نماز مى‏گذارد و مقام حضرت ابراهیم علیه‏السلام را پشت سرش قرار مى‏دهد در حالى که رو به قبله است؟ فرمود: اشکالى ندارد، در هر نقطه از مسجد که خواست نماز بگذارد چه مقام مقابل او باشد و چه پشت سر او، ولى برترین جاى مسجد (حطیم) است که مقابل درِ کعبه است و حجر اسماعیل و نزد مقام حضرت ابراهیم علیه‏السلام.

          13 . محمد بن یحیى و غیره عن احمد بن محمد عن العباس بن معروف عن على بن مهزیار عن الحسین بن سعید عن ابراهیم بن أبى‏البلاد، عن أبى‏بلال المکى قال: رَأَیْتُ أَبَاعَبْدِاللّه‏ِ علیه‏السلام طَافَ بِالْبَیْتِ ثُمَّ صَلَّى فِیَما بَیْنَ الْبَابِ وَالْحَجَرِالأَسْوَدِ رَکَعَتَیْنِ فَقُلْتُ لَهُ مَا رَأَیْتُ أَحَدا مِنْکُمْ صَلَّى فِى هَذَا الْمَوْضِعِ فَقَالَ: هَذَا الْمَکَانُ الَّذِى تِیبَ عَلَى آَدَمَ فِیهِ.[14]

         أبوبلال مکى مى‏گوید: امام صادق علیه‏السلام را دیدم که دور خانه [کعبه] طواف کردند، سپس دو رکعت نماز مابین درِ خانه و حجرالأسود به جا آوردند. به حضرت عرض کردم: ندیدم کسى از شما را که در این مکان نماز بگزارد؟ پس فرمود: این مکانى است که حضرت آدم علیه‏السلام در اینجا توبه داده شد.

          14 . عدة من أصحابنا عن احمد بن محمد عن الحسین بن سعید عن ابراهیم بن أبى‏البلاد عن أبى‏بلال المَکِّى قَالَ: رَأَیْتُ أَبَاعَبْدِاللّه‏ِ علیه‏السلام: دَخَلَ الْحِجْرَ مِنْ نَاحِیَةِ الْبَابِ فَقَامَ یُصَلِّى عَلَى قَدْرِ ذِرَأَعیْنِ مِنَ الْبَیْتِ. فَقُلْتُ لَهُ مَا رَأَیْتُ أَحَدا مِنْ أَهْلِ بَیْتکَ یُصَلِّى بِحِیَالِ الْمِیزَابِ فَقَالَ هَذَا مُصَلَّى شَبَّرَ وَ شَبِیرٍ ابْنَىْ هَارُونَ.[15]

         ابوبلال مکى مى‏گوید: امام صادق علیه‏السلام را دیدم که از طرف در خانه وارد حجر اسماعیل شد. پس ایستاد ـ به اندازه‏اى که دو زرع (به اندازه جاى نماز گزاردن یک نفر) بیشتر فاصله با خانه خدا نداشت ـ و نماز گزارد، به امام علیه‏السلام عرض کردم: ندیده‏ام احدى از اهل بیت تو را که در این مکان ـ محدوده میزاب یا ناودان طلاـ نماز بگزارد؟ حضرت فرمود: این مکان جایگاه نماز شبّر و شبیر فرزندان حضرت هارون علیه‏السلام است.

          15 . ابوعلى الأشعرى عن محمد بن عبدالجبار عن ابن‏فضال عن ثعلبة عن معاویةٍ قال: سَأَلْتُ أَباعَبداللّه‏ علیه‏السلام عَنِ الْحَطِیمَ فقال: هُوَ مَا بَیْنَ الْحَجَرِالْأَسْوَدِ وَ بَیْنَ الْبَابِ وَ سَأَلْتُهُ لِمَ سُمِّىَ الْحَطِیمَ فَقَالَ: لِأَنَّ النَّاسَ یَحْطِمُ بَعْضُهُمْ بَعضا هُنَاکَ.[16]

         معاویة بن عمار مى‏گوید: از امام صادق علیه‏السلام درباره حطیم سؤال کردم؟ فرمود: فاصله بین حجرالاسود و در خانه کعبه، حطیم است. سؤال کردم: چرا به حطیم نامگذارى شده است؟ فرمود: براى اینکه در این مکان بعضى از مردم مزاحم بعضى دیگر مى‏شوند به جهت ازدحام زیاد و برخى زیر دست و پا له مى‏شوند.

          16 . وَ قَالَ الصادِقُ علیه‏السلام: اِنْ تَهَیَّأَ لَکَ أَنْ تُصَلِّى صَلَوَاتِکَ کُلَّهَا الْفَرَائِضَ وَ غَیْرَهَا عِنْدَالْحَطِیْمِ فَافْعَلْ فَاِنَّهُ أَفْضَلُ عَلَى وَجْهِ‏الأَرضِ.[17]

         امام صادق علیه‏السلام مى‏فرماید: اگر آماده شد براى تو که تمامى نمازهایت ـ واجب و مستحب ـ را در نزد حطیم بخوانى پس این کار را انجام بده که این مکان برترین نقطه بر روى زمین است.

          17 . محمد بن ادریس فى آخر (السرائر) نقلاً من کتاب (مسائل‏الرجال) روایة أحمد بن محمد الجوهرى و عبداللّه‏ بن جعفر الحمیرى جمیعا عن داود الصرمى، (عن بشر بن بشّار) قال: سَأَلْتُهُ یَعْنِى عَلِىَ‏بنَ مُحَمَّدٍ علیه‏السلام عَنِ الصَّلاَةِ بِمَکَّةَ فِى أَىِّ مَوْضِعٍ أَفْضَلُ فَقَالَ: عِنْدَ مَقَامِ اِبْرَاهِیمَ‏الْأَوَّلِ فِاِنَّهُ مَقامُ اِبْرَاهِیمَ وَ اِسْمَاعِیلَ وَ مُحَمَّدٍ (علیهم‏السلام).[18]

         از امام على علیه‏السلامپرسیدم: نماز در چه مکانى از مکّه با فضیلت‏تر است؟ فرمود: در نزد مقام ابراهیم اول که جایگاه حضرت ابراهیم علیه‏السلام و حضرت اسماعیل علیه‏السلام و حضرت محمد صلى‏الله‏علیه‏و‏آله است.

          صاحب وسائل (ره) در ذیل روایت مى‏فرماید: مقام ابراهیم اول نزد حطیم است. یعنى فاصله بین در کعبه و سنگ حجرالأسود.

          18 . محمد بن الحسین عن الحسن بن على عن یونس بن یعقوب قال: قُلْتُ لِأَبى‏عبداللّه‏ علیه‏السلام: اِنِّى کُنْتُ أُصَلِّى فِى الْحِجْرِ فَقَالَ لِى رَجُلٌ: لاتُصَلِّ الْمَکْتُوبَةَ فِى هَذَا الْمَوْضِعِ فاِنَّ فِى الْحِجْرِ مِنَ الْبَیْتِ فَقَالَ: کَذَبَ صَلِّ فِیْهِ حَیْثُ شِئْتَ.[19]

         یونس بن یعقوب مى‏گوید: به امام صادق علیه‏السلام عرض کردم: من در حجر اسماعیل نماز مى‏خواندم که مردى به من گفت: نماز واجب را در این مکان نخوان، زیرا بخشى از حجر اسماعیل جزء خانه کعبه است! امام علیه‏السلامفرمود، دروغ گفته است. در هر نقطه از حجر که خواستى مى‏توانى نماز بگزارى.

          19 . محمد بن یحیى عن احمد بن محمد عن الحسین بن سعید عن فضالة بن أیوب عن معاویة بن عمار قال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللّه‏ علیه‏السلام: عَنِ الْحِجْرِ أَمِنَ الْبَیْتِ هُوَ فِیْهِ شَى‏ءٌ مِنَ الْبَیْتِ فَقَالَ: لاَ وَ لاَ قُلاَمَةُ ظُفُرٍ وَلَکِنْ اِسْمَاعِیلُ دَفَنَ أُمَّهُ فِیْهِ فَکَرِهَ أَنْ تُوطَأَ فَحَجَّرَ عَلَیْهِ حِجْرا وَ فِیهِ قُبُورُ أَنْبِیَاءَ.[20]

         معاویه بن عمار مى‏گوید: از امام صادق علیه‏السلام سؤال کردم: آیا حجر اسماعیل جزء خانه کعبه است یا بخشى از آن جزء کعبه است؟ فرمود: خیر، حتى به اندازه ناخنى که مى‏گیرند جزء کعبه نیست. و لکن حضرت اسماعیل علیه‏السلام مادرش را در حجر دفن کرد لذا کراهت داشت بر آن پا بگذارد و داخل آن شود. پس سنگى بر روى حجر کشید و در آن حجر قبور پیامبران است.

          20 . محمد بن الحسن الصفار عن محمد بن الحسین عن الحسن بن حماد بن عدیس عن عمران بن حمان قال: قُلْتُ لِأَبِى الْحَسَنِ علیه‏السلام: أَقْصُرُ فِى الْمَسْجِدِالْحَرَامِ أَو أُتِمُّ قَالَ: اِنْ قَصَرْتَ فَلَکَ وَ اِنْ أَتْمَمَتَ فَهُوَ خَیْرٌ وَ زِیَادَةُ الْخَیْرِ خَیْرٌ.[21]

         عمران مى‏گوید: به امام کاظم علیه‏السلام عرض کردم: نماز را در مسجدالحرام شکسته بخوانم یا تمام؟ فرمود: مى‏توانى شکسته بخوانى، اما اگر تمام بخوانى بهتر است و زیادت در کار خیر نیکوست.

          21 . محمد بن یحیى عن محمد بن احمد عن الحسین بن على بن مروان عن عدة من اصحابنا عن أبى‏حمزة الثمالى قال: قُلْتُ لِأَبِى جَعْفَرٍ علیه‏السلام فِى الْمَسْجِدِالْحَرَامِ لِأَىِّ شَیى‏ءٍ سَمَّاهُ اللّه‏ُ الْعَتِیقَ فَقالَ: اِنَّهُ لَیْسَ مِنْ بَیْتٍ وَضَعَهُ اللّه‏ُ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ اِلاَّ لَهُ رَبٌّ وَ سُکَّانٌ یَسْکُنُونَهُ غَیْرِ هَذَا الْبَیْتَ فَانَّهُ لاَ رَبَّ لَهُ اِلاَّ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ الْحُرُّ ثُمَّ قَالَ: اِنَّ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ خَلَقَهُ قَبْلَ الْأَرضِ ثُمَّ خَلَقَ الأَرضَ مِنْ بَعْدِهِ فَدَحَاها من تَحْتِهِ.[22]

         ابوحمزه ثمالى مى‏گوید: در مسجدالحرام به امام باقر علیه‏السلام عرض کردم: چرا خداوند این مسجد را عتیق نام نهاده است؟ پس فرمود: هیچ خانه‏اى را خداوند بر روى زمین ایجاد نکرد مگر اینکه براى او صاحبان و ساکنانى است که در آن به سر مى‏برند مگر این خانه را که هیچ صاحبى غیر از خداوند (عزّوجل) ندارد و این خانه آزاد است. پس فرمود: خداوند این خانه را قبل از آفرینش زمین خلق کرده سپس زمین را خلق، و از زیر آن خانه گسترش داد.