این نمایشگاه در ادامه فعالیتهای مرکز رسیدگی به
امور مساجد و در راستای افزایش ارتقاء دانش مدیریت ائمه جماعات برگزار میشود. در شهریورماه
گذشته نیز دوره آموزشی با همین مضمون برای قریب به ۱۵۰۰ نفر از ائمه جماعات فعال استان تهران برگزار شد. استقرار نظام مالی، مهندسی،
حقوقی و فرهنگی از جمله عناوینی بود که به ائمه جماعات در این دوره آموزش داده شد.
ولی اینکه چرا مدیریت مسجد به صورت تخصصی و به این گستردگی از سوی مرکز رسیدگی به امور
مساجد ارائه میشود موضوع این گفتگو است و به صورت پروندهای ویژه در طول نمایشگاه
ارائه خواهد شد.در رابطه با بحث مسجد طراز مقدماتی لازم است که مسجد طراز حاصل شود
طراز یک مسجد و قوام آن به آن مقدمات است از جمله این نوع نگاهی که ما به مسجد داریم
ما باید ببینیم که با چه هدفی در مسجد کار می کنیم و چه هدفی را در پیش رو داریم برای
اینکه خودمان را به تعالی برسانیم،اصلاً تعالی را در چه می بینیم.
حجت الاسلام اسدی، امام جماعت مسجد امام سجاد(ع) حسین آباد دولاب است. وی همچنین کارشناس مسئول جذب در معاونت جذب و آموزش مرکز رسیدگی به امور مساجد است و
مسئولیت ارائه خدمات جذب و گزینش ارکان مسجد را در نمایشگاه تخصصی مدیریت
مسجد را برعهده دارد.
در ادامه با این امام جماعت به گفتگو مینشینیم.
امام جماعت مسجد امام سجاد(ع) در رابطه با هویت
مسجد طراز اسلامی معتقد است: در رابطه با بحث مسجد طراز، مقدماتی لازم است که مسجد طراز
حاصل شود که قوام طراز یک مسجد بر پایه آن مقدمات است. نوع نگاه و دورنمایی که ما برای مسجد داریم
از جمله این مقدمات است. باید دید که با چه
هدفی در مسجد پیش رو داریم؟.
حجت الاسلام اسدی در رابطه با نمونه مساجد طراز
اسلامی گفت: نمونه های متعددی با توجه به مختصات مکانی و زمانی وجود دارد. به
عنوان مثال در زمان پیامبر اکرم(ص)، مسجد طراز همانی بود که خود پیامبر ارائه میکرد.
یعنی پیامبر هدفش ایجاد یک حکومت وارسته و مدینه فاضله برای جامعه اسلامی بود که تمام
هم و غمش را برای ایجاد این هدف، پایه گذاری و تثبیت آن میگذاشت. نه تنها خود پیامبر
بلکه همه مسلمانان نیز پای کار آمده و کمک می کردند. از ساخت مسجد تا بقیه برنامههایی
که در مسجد بود.
وی افزود: مسجد زمان پیامبر(ص) دانشگاه بود، محل خطابه
و وعظ، محل لشکرکشی و جمعآوری نیرو بود. این مسجد محل معاملات خرد و کلان بعضی
از مسلمین هم بود.
حجت الاسلام اسدی در ادامه گفت: مطلبی که مدنظر بنده است، این است که نوع نگرش ما در مسجد
نسبت به هدفی که داریم طراز بودن مسجد را مشخص میکند. در حال حاضر از آنجایی که آموزشهای لازم برای تخصص امام جماعات فراگیر
نشده، ائمه جماعت تخصص لازم را ندارند تا مسجد را به مسجد طراز تبدیل کنند.
وی افزود: متاسفانه شاهد هستیم که بعضی از مساجد
صرفاً نمازخانه هستند. مردم فقط برای اقامه نماز به مسجد رفت و آمد دارند و یا برخی
از اعیاد ملی و مذهبی در آن برگزار میکنند. آیا غایت مسجد همین بوده؟ در روایات میبینیم
که برای مسجد یک آرمان مشخص کردند. اسم مسجد، از سجده است و سجده کمال بندگی یک بنده را نشان میدهد.
اسدی در ادامه گفت: یک پشتوانه عظیم فرهنگی
نیاز است تا آرمانها را در مسجد و منطقه ای که مسجد در آن واقع شده اجرا و مردم را
جذب مسجد کرد. لذا چون اجتماعی از انسانهای مومن و موحد دور هم گرد آمدهاند، کسی باید باشد
که با تخصصهای لازم آن مطالبی که مورد نیاز مردم است، تا به آن آرمانها برسند را
پیاده کند. قطعاً آن شخص امام جماعت است و این خود لزوم آموزش مدیریت مسجد به او
را توجیه میکند.
وی در خصوص لزوم آموزش مدیریت مسجد به ائمه
جماعات و محتوای آن معتقد است: اگر تخصص های لازم برای امام جماعت وجود نداشته باشد،
امام جماعات نیز توانایی مدیریت نداشته باشد، آرمانهای مسجد طراز دست نیافتنی
است. البته برخیها ذاتاً توانایی مدیریت را دارند و میتوانند برخی مسائل را پیش ببرند.
اما بیشتر موارد اکتسابی است و باید یاد بگیرند و بدانند که کار چیست و چگونه میتوانند آن را پیش
ببرند. اگر اینها نباشد معضلاتی که اکنون ما در مساجد شاهد آن هستیم پیش میآید.
حجت الاسلام اسدی ادامه داد: به عنوان مثال؛ میبینیم که فعالیتهای مسجد در خور و شأنش نیست. همچنین در بعضی مواقع شاهد هستیم که بین برنامههای مسجد، بسیج، کانون فرهنگی
و هیئت امناء توازنی وجود ندارد. چون مدیریت مسجد ضعیف است.
وی افزود: گاهی کافی است از پتانسیل مسجدی برای
مدیریت مسجد و اهداف آن استفاده کنیم و این امر ممکن نیست مگر در ارتباط با اهالی
و نمازگزاران.
اسدی ادامه داد: شایسته نیست که جوانی وارد مسجد
شود و کاری برای مسجد و اجتماع مسجدی انجام ندهد. من خدا را شکر میکنم که در مسجدی
که خدمت میکنم، جوانها کارها را در دست گرفته و پیش میبرند. به اتکاء خودشان کار
را دنبال میکنند و در شرف تاسیس کانون فرهنگی نیز هستند. این یعنی استفاده از پتانسیل موجود.
در این مورد ما کار خاصی نکردیم، فقط بستر لازم را آماده کردیم تا آنها پای کار بیایند.
امام جماعت مسجد امام سجاد(ع) با بیان اینکه اکنون
مساجد ما جذابیتی برای قشر جوان و نوجوان ندارد گفت: چون مدیریت مسجد به صورت تخصصی
برای جذاب کردن محیط مسجد، برای جوانها، کاری انجام نداده و یا اگر فعالیتی صورت گرفته، به خوبی اجرا نشده، این امر حضور جوانها را تحت تأثیر قرار داده است.
وی ادامه داد: در مساجد طراز می توانیم به مسجد
النبی در زمان پیامبر(ص) اشاره کنیم، که مسجد طراز اسلامی بود. علتش را هم بیان کردم
چون یک سری از کارها در آن انجام می شد و فقط محدود به نماز نبود. نمونه دیگر از مساجد
طراز، مسجد کوفه در زمان حکومت امیرالمومنین علی(ع) بود. یکی از کارهایی که امیرالمومنین(ع)
در مسجد کوفه انجام میداد قضاوت بود. قضاوت یکی از شئونات مسجد در بالاترین سطح است.
اجتماع مردم میآمدند و مشکلاتشان در آنجا حل میشد.
اسدی تصریح کرد: در ایام حج مسجدالحرام نیز یک
مسجد طراز میشود، چون اوج نماد فرهنگ اسلامی را به رخ میکشد، آیین ها را کنار هم
میآورد، هم کار تبلیغاتی میکند و هم کار معنوی.
اسدی با اشاره به مساجد طراز اسلامی در داخل
کشور گفت: در مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام در شهر اصفهان اوج معماری اسلامی را به زیبایی
و کمال می توان دید. کاشی کاری و فناوری صوتی که وجود دارد و شما بدون بلندگو صدا در
همه جای مسجد میشنوید، نوید دهنده مسجد طراز از طریق ایجاد کاربری است. این نشان دهنده
اوج فناوری در این مسجد بوده است که متاسفانه اکنون از دست رفته و باید دوباره احیا
شود.
وی تصریح کرد: در بعضی از شهرها مسجد به فراخور
هر فصل شبستان دارد. در مسجد مدرسه عالی شهید مطهری وقتی وارد محیط مسجد می شوید فقط
آرامش میبینید، از هیاهوی شهر خارج و فقط مسجد را حس میکنید. این یعنی طراز در معماری.
امام جماعت و کارشناس آموزش در پایان گفت: اگر بخواهیم
مسجدی را به عنوان مسجد طراز بیان کنیم، ابتدا باید هدفگذاریهای لازم را
بیاندیشیم، سپس مجری آن هدف گذاری ها را به تخصصهایی که لازم و واجب است، مجهز
کنیم.